کدام خبرنگار را تحسین می کنید و چرا؟

یک لحظه به روزنامه نگارانی فکر کنید که آنها را تحسین می کنید. آنها چه کسانی هستند، و شما چه چیزی را در وجود آنها تحسین می کنید؟

شما احتمالا از میان روزنامه نگاران برجسته، چند نفر را به عنوان الگو انتخاب کرده اید. با این همه شاید به کار بسیاری از خبرنگاران خرده می گیرید و معتقدید که می توانید بهتر از آنها کار کنید.

در هر حال می توانید با مطالعه سابقه کار روزنامه نگاران دیگر و خواندن آثار آنها چیزهای بسیاری بیاموزید. با دنبال کردن شیوه کار پیشروان این حرفه، به فکرها و الهام های بسیار تازه تری دست خواهید یافت.

آنها از چه شیوه ای استفاده می‌کنند که به نظر شما ارزشمند است؟ چطور می توانید موفقیت آنها را تکرار کنید؟

از چه چیزی در کار آنها خوشتان نمی آید؟ چطور می توانید از اشتباهاتی که آنها کرده اند بپرهیزید؟

آنها از چه چیز این حرفه خوششان می آید و در این باره که کار روزنامه نگاری چگونه باید انجام گیرد، چه نظری دارند؟

آیا خبرنگاران خوب، خبرنگار به دنیا می‌آیند یا خوب پرورش پیدا می کنند؟

همه خبرنگاران خوب بدون تردید ویژگی هایی دارند که آموزش دادن آنها اگر غیر ممکن نباشد، سخت است. خبرنگاران خوب علاوه بر کیفیات دیگر، دارای این خصوصیات هستند:

کنجکاوند؛

پرسشگرند؛

تحلیلگرند؛

صادقند ؛

خوب ارتباط برقرار می کنند؛

خود را وقف کارشان می کنند؛

استقلال فکر دارند؛

توانایی تشخیص و جدا کردن اطلاعات مهم از غیر مهم را دارند؛

روشن و مختصر می نویسند.

فرض کنیم که شما این کیفیات را در خود سراغ دارید. خوب، آیا شما خود به خود این توانایی را دارید که به عنوان یک خبرنگار حرفه ای فعالیت کنید؟ معلوم است که نه. مهارت های تخصصی بی شماری وجود دارد که باید آنها را بیاموزید. این روند در سرتاسر دوران کاری شما ادامه پیدا خواهد کرد.

هدف این طرح و دوره آموزشی این است که به شما کمک کند تا در این حرفه هیجان انگیز و پرچالش پیش بروید.

خبرنگاران تخصصی چه کسانی هستند و در کجا کار می کنند؟

بیشتر خبرنگاران به کارهای عمومی می پردازند و هرنوع خبر یا گزارشی تهیه می کنند. اما تعدادی از آنها در زمینه خاصی تخصص دارند؛ مانند:

سیاست (داخلی یا بین المللی)

جنایی یا حوادث

بهداشت

آموزش و پرورش

فرهنگ و هنر

بازرگانی و اقتصاد

ورزش

برخی از خبرنگاران، یک حوزه خاص جغرافیایی مانند یک کشور یا یک شهر را پوشش می دهند که به حوزه آنها مشهور است.

خبرنگاران تخصصی که زمینه یا حوزه خاصی را پوشش خبری می دهند، گزارشگر نیز نامیده می شوند.

خبرنگاران در سازمان های متعددی کار می کنند. تعداد این سازمان ها پیوسته رو به افزایش بوده است. روزنامه نگاران مطبوعاتی با سازمان هایی از این قبیل کار می کنند:

روزنامه ها، مجله ها و نشریات تخصصی

آژانس های خبری و اطلاع رسانی

دفاتر مطبوعاتی و روابط عمومی

سایت ها یا پایگاه های اینترنتی

دیگر روزنامه نگاران با سازمان های دیگری از این قبیل کار می کنند:

ایستگاه های رادیویی

ایستگاه های تلویزیونی

سرویس های متنی تلویزیونی

و موسسه های تهیه عکس های خبری

هر رسانه یا سازمانی که روزنامه نگاری را استخدام می کند، از او انتظار دارد که درک درستی از مخاطبان، یعنی خوانندگان، شنوندگان و بینندگان آن رسانه یا سازمان داشته باشد.

آنچه برای مخاطبان میانسال و خانواده ها مناسب است، معمولا به کار نوجوانان نمی آید؛ زیرا بزرگسالان معمولا نگران کار، مسکن، تحصیل فرزندان و مراقبت از سالخوردگان هستند، در حالی که نوجوانان ممکن است تنها به فکر آخرین موسیقی های پاپ و تازه ترین ستارگان موسیقی باشند.

خبرنگاران موفق، نیازهای مخاطبان مختلف را درک می کنند و در پی برآورده کردن این نیازها از راه های مناسب هستند.

خبر را به منبع آن نسبت دهید

منابع خود را تا جایی که امکان دارد معرفی کنید و در متن خبر خود از آنها نامببرید:

“شاهدان عینی می گویند که هواپیما پس از بلند شدن از زمین به شدت به سمت چپ منحرف شد.”

“مقام های پلیس می گویند که ده هزار نفر در تظاهرات شرکت داشتند، اما سازمان دهندگان تظاهرات می گویند تعداد شرکت کنندگان بیشتر بوده است.”

“خبرگزاری فرانسه گزارش داده که گمان می رود بیش از ده نفر کشته شده باشند.”

این کار “نسبت دادن” خوانده می شود و نشان می دهد که شما اطلاعات، شایعه یا نظر را به عنوان واقعیت محض عرضه نمی کنید. خوانندگان، بینندگان یا شنوندگان شما خود تصمیم می گیرند که این اطلاعات را بپذیرند یا نپذیرند.

کدام اطلاعات را باید با ذکر منبع بیاوریم؟ باید منبع هر گفته‌ای را ذکر کنید مگر آن که:

‏- آن اطلاعات موثق (‏Established information‏) باشد (مثلا نتیجه بازی فوتبال ‏دو تیم ‏که نیازی نیست آن را از زبان مربی تیم یا رییس ورزشگاه ذکر کنید، یا ‏بمباران هسته‌ای ژاپن در پایان جنگ جهانی دوم).

‏- آن اطلاعات به طور کامل در دسترس عموم باشد، مثل مدارکی که در دادگاه‌های ‏علنی ‏مطرح می‌شود.

‏- وقتی که خود گزارشگر یا عکاس موسسه خبری در صحنه باشد. مثلا به چشم ‏خودش دیده باشد ‏که پلیس تظاهرکننده‌ها را کتک زده است.

همچنین نیازی ندارید منبع اطلاعات بدیهی را ذکر کنید؛ یک تحلیل‌گر ‏نظامی ‏گفت: «انهدام نیمی از ارتش رم اتفاق بسیار بدی است.»

چرا کار خبرنگاران مهم است؟

رسانه منصف و آزاد و مستقل، نیروی قدرتمندی است. همین نکته، زیربنای کار آینده شما و همه آن چیزهایی است که برای این حرفه فرا می گیرید.

وظیفه خبرنگار این است که مراقب کسانی باشد که در قدرت هستند: از آنها سوال کند و اطمینان یابد که صاحبان قدرت، از قدرت خود به درستی و در جهت تامین منافع عمومی استفاده می کنند.

برخی از مردم از رسانه ها به عنوان رکن چهارم جامعه دموکراتیک یاد می کنند و آن را شبیه قوای مجریه، مقننه و قضاییه می دانند. در این گفته عنصری از حقیقت نهفته است. در یک کشور امروزی، رسانه ها ابزار لازم برای بازرسی و ایجاد توازن را نیز فراهم می آورند.

کلمه “میدیا” به معنای “رسانه ها” از زبان لاتین مشتق شده و به معنی واسط یا چیزی است که بین دو چیز دیگر قرار دارد. رسانه بین مقامات و توده مردم جای دارد و واسط بین آنهاست. از این نظر، لازم نیست که یکی از دو طرف حتما در موضع قدرت باشد. رسانه می تواند واسطه ای باشد بین هرکسی که حرفی برای گفتن دارد و همه کسانی که آن سخن را می شنوند یا می خوانند. روزنامه نگاران به توده مردم اطلاع می رسانند و نظرات مردم را به کسانی که در راس قدرت قرار دارند منتقل می کنند.

دانایی، توانایی است؛ اگر مردم به خوبی مطلع شوند و به آگاهی دست یابند، می توانند صاحب قدرت شوند. اگر مردم از تغییراتی که بر زندگی آنها اثر خواهد گذاشت با خبر باشند، برای مواجهه با مشکلات در وضعیت بهتری خواهند بود. در یک نظام مبتنی بر آرای عمومی، دانستن اهمیت ویژه ای دارد زیرا به رای دهندگان کمک می کند که در انتخابات دست به انتخاب آگاهانه بزنند.

خبرنگاری پرسشگرانه همچنین می تواند مانع فساد شود زیرا مفسدین از اینکه افشا شوند در هراس خواهند بود. اگر سیاستمداران می خواهند اعتماد رای دهندگان را جلب کنند باید شفاف و مسئولانه عمل کنند.

وسایل ارتباط جمعی دانایی را تکثیر می کنند و در اختیار عموم قرار می دهند. آنچه تنها یک نفر می داند می تواند از طریق مطبوعات، رادیو، تلویزیون و اینترنت به میلیون ها نفر دیگر منتقل شود. همین نکته، یکی از دلایل سنگینی مسئولیت خبرنگاران در انتقال صحیح اطلاعات است.

انجمن خبرنگاران حرفه ای آمریکا می گوید:

“آزادی مطبوعات باید به عنوان حق جدایی ناپذیر مردم در یک جامعه آزاد مورد حمایت قرار گیرد. آزادی مطبوعات با آزادی و مسئولیت بحث، سوال کردن و چالشگری نسبت به حکومت و نهادهای عمومی و خصوصی همراه است. خبرنگاران هم از حق ابراز عقاید کمتر شناخته شده برخوردارند و هم از مزیت همراهی با اکثریت.”

تعجب آور نیست که توده مردم ارزش زیادی برای اخبار قابل اعتماد قائل هستند. کلام مکتوب قدرت خاصی دارد زیرا از کلام الکترونیک ماندنی تر است. مثلا هرچند روزنامه ها در مقایسه با دیگر وسایل ارتباط جمعی به تعداد کمتری از مردم می رسند، در مقابل خوانندگان آنها شامل تعداد زیادی از افراد تصمیم گیرنده و شکل دهنده به افکار عمومی و مخاطبانی است که آگهی دهندگان به دنبال آنها هستند. اغلب، مطبوعات هستند که با برجسته نمایی رویدادها و موضوعات خاص، دستورکار خبری رادیو وتلویزیون ها را هم تعیین می کنند.

گزارش خبرگزاری‌ها را ارزیابی کنید

تحریریه بسیاری از رسانه ها، اتکای زیادی به اطلاعاتی دارند که ازسوی خبرگزاری ها تهیه می شود.

قابل اطمینان بودن گزارش های خبرگزاری ها بستگی به خبرگزاری، دفترمحلی آن و خبرنگارش دارد. با گذشت زمان خود شما قادر خواهید شد که گزارش های قابل اعتماد را تشخیص دهید.

مقررات بی بی سی ایجاب می کند که هیچ گاه خبری بر اساس گزارش تنها یک خبرگزاری تهیه نشود مگر آنکه منبع متفاوت دومی آن را تایید کند.

به یاد داشته باشید که شایعه مثل برق همه جا می پیچد و باید متوجه این نکته باشید که آیا منبع دوم شما واقعا اطلاعات جدیدی در اختیارتان قرار می دهد یا او هم دارد همان شایعه را پخش می کند. بعضی خبرگزاری ها ممکن است گزارشی را منتشر کنند که خودشان منبع آن نبوده اند یا آن را بررسی نکرده اند.

مخاطبان

شما برای تامین خبر، لشکری از پشتیبانان غیر فعال دارید که همان مخاطبان شما هستند. هر آنچه می توانید انجام دهید تا آنها را تشویق کنید موضوعاتی راکه در واقع خبرهای بالقوه هستند در اختیار شما بگذارند و در تهیه خبر به شما کمک کنند.

بعضی از روزنامه ها، به ویژه روزنامه های مردم پسند پرفروش، از خوانندگان خود می خواهند اطلاعاتی را که دارند در اختیار روزنامه بگذارند. در این روزنامه ها، چند خبرنگار مسئول پاسخ دادن به این نوع تلفن ها هستند.

ممکن است تیراژ یک روزنامه تنها هزاران نسخه باشد، اما این احتمال هم وجود دارد که بیش از یک نفر، هر نسخه فروخته شده را بخواند. به طور قطع از میان یک میلیون خواننده، چند نفری پیدا می شوند که خبر قابل انتشاری داشته باشند.

همیشه اطلاعاتی را که مردم در اختیارتان می گذارند از چند منبع دیگر هم وارسی کنید تا بتوانید صحت آن را تایید کنید. مخاطبان شما، خبرنگار نیستند و ممکن است از وقایع تعبیر درستی نداشته باشند.

مردم غالبا دوست دارند فکر کنند که روزنامه نگاران یا علاقه ای به گفته های آنان ندارند، یا خود از اخبار آگاهند، بنابراین باید آنها را تشویق کنید که با شما تماس بگیرند. برای چنین کاری به چند پیشنهاد زیر فکر کنید:

راه تماس گرفتن با تحریریه را ساده کنید؛

نشانی، شماره تلفن و نمابر (فکس) و ای میل تحریریه را مرتب اعلام کنید؛

مطمئن شوید که اطلاعات داده شده بررسی و در صورت لزوم دنبال می شود؛

آگهی کنید که شماره تلفن ویژه ای را در تحریریه به دریافت خبرهای داغ اختصاص داده اید؛

مطمئن شوید وقتی کسی در تحریریه نیست، پیامگیر تلفن فعال است؛

برای کسانی که خبرشان قبول می شود دستمزد یا پاداش مختصری در نظر بگیرید، یا جایزه ای تعیین کنید که هرماه به کسی اهدا شود که بهترین خبر را به شما داده است؛

در هر ناحیه یا منطقه، به یک نفر عنوان “خبرنگار محلی” بدهید و از او بخواهید که مطمئن شود تمام اخبار آن منطقه به دست شما می‌رسد؛

برای مخاطبان روشن کنید که همه اطلاعاتی را که مردم در اختیار شما قرار می دهند، مطالعه و بررسی خواهید کرد.

اگر اتفاق غیرمعمولی بیفتد، رسانه‌ها می‌توانند از مخاطبان خود که در محل حضور داشته‌اند بخواهند آنچه را مشاهده کرده‌اند در اختیار آن رسانه بگذارند.

تمام این روش ها و ابتکارات، تاکیدی است بر این پیام که رسانه شما برای نظر و اطلاعات مردم ارزش قائل است. این امر در عین حال به شما امکان می دهد که در مورد آنچه مردم واقعا می خواهند بدانند، حساسیت بیشتری به خرج دهید.

منبع: مرکز خبرنگاران افغانستان