گزارش نویسی در مطبوعات – ۲
1 دقیقه خوانده شده
انواع گزارش:
تقسیم‌بندی‌های مختلفی برای انواع گزارش پیشنهاد شده است، اما به‌خاطر داشته باشید که به دلیل نزدیکی و مشابهت‌های شکل های گوناگون گزارش، نمی‌توان انواع مختلف گزارش را به‌طور کامل از هم مجزا کرد و تفکیک و جداسازی قطعی آنها تا حدودی ناممکن است.
گزارش از نظر موضوع و همچنین فاصله رویداد تا تهیه گزارش، تنوع عنوان می یابد. برخی گزارش ها در زمان کوتاهی پس از وقوع رویداد امکان تهیه می یابد و برخی گزارش ها با وقوع خبر، گاه تا مدت ها صرف تهیه اطلاعات آن می شود تا بتوان آنرا نوشت. مانند گزارش های خبری با فاصله کم از زمان وقوع رویداد وگزارش های تحقیقی با زمان نسبتا طولانی پس از وقوع رویداد و گزارش های علمی، تخصصی و آماری.
از نظر موضوع هم گزارش ها با یکدیگر تفاوت پیدا می کنند. نظیر گزارش از مکان، گزارش از شخص، سفرنامه (گزارش از سفر). گزارش از رویداد هنری و سرگذشت افراد سرشناس که نگارش آن بخش هایی از تاریخ سیاسی، اجتماعی و هنری یک دوره را در بر می گیرد و به روشن برخی نکات تاریک کمک یا ماجراهای مکتوم (پنهان شده) را بازگو می کند.
گزارش های خبری:
گزارش خبری، تشریح، توصیف و توضیح یک رویداد خبری است که گزارشگر با دستمایه خبر به جزئیات آن می پردازد و اطلاعات تازه را با شیوه ای توصیفی ارائه می دهد و حس کنجکاوی مخاطب را که با خواند خبر ارضا نشده و پرسش هایی برجای گذاشته، اقناع می کند.
گزارش‌های خبری معمولاً گزارش وقایع و رخدادهای نظیر تحولات اجتماعی روز، رویدادهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، حوادث و بلایای طبیعی را شامل می‌شود و گزارشگر با بهره‌گیری از مجموع اخبار مربوط به رویداد، گردآوری مطالب از منابع گوناگون و مصاحبه با افراد مختلف از جمله مردم، مسئولان و کارشناسان، گزارش را تدوین می‌کند.
گزارش خبری در پی وقوع رویداد به منظور تعیین و تشریح چگونگی وقوع رخداد و پیامدها و آثار واقعه و احیاناً ریشه‌ها و علل وقوع آن تهیه می‌شود.
تشریح و توصیف خبر، مهمترین رکن در گزارش نویسی است و حجم گزارش نیز بستگی مستقیم به موضوع گزارش دارد؛ اما نباید تصور کرد که الزاما گزارش ها باید طولانی باشند.
عنصر زمان یکی از مهمترین ویژگی‌ها در گزارش خبری است و قاعدتاً این دسته از گزارش‌ها از ارزش خبری تازگی برخوردار است. از این رو، تهیه گزارش خبری نیازمند سرعت در جمع‌آوری اطلاعات و تدوین آن است.
در گزارش خبری، گزارشگر در پی پاسخگویی به سؤالات جامعه و مخاطبان در ارتباط با رویدادی برمی‌آید که به تازگی اتفاق افتاده و اخبار آن قبلاً منتشر شده یا اتفاقات جدیدی در ارتباط با آن رویداد در حال وقوع است.
رسانه‌های جمعی به منظور پاسخگویی به نیازهای مخاطبان و برای دریافت اطلاعات بیشتر از زوایای مختلف یک رویداد و ارضای حس کنجکاوی آنان به درج گزارش‌های خبری روی می‌آورند و به این خواسته مخاطبان خود پاسخ می‌دهند. طبعاً گزارشگران برای تهیه چنین گزارشی باید درک درستی از رویداد داشته باشند و قادر باشند با پردازش مطلب، جوانب مختلف آن را برای مخاطبان بازگو کنند.
نمونه (۱):
در خیابانهای تاریک صدای گلوله می پیچد . نفربرهای ارتش در مقابل خانه های قدیمی در بعضی محله ها توقف می کنند. سربازان از آنها پیاده می شوند و صندوقهای چوبی سنگین را از نفربرها بیرون می آورند و با سلاحهای خود تیر هوایی شلیک می کنند . شلیک گلوله ، آخرین احترام نظامی برای سربازان کشته شده در بغداد است.
شبها ارتش ، کشته شدگان را به خانواده هایشان تحویل می دهد . آنها امید وارند که چشمان کنجکاو ، شاهد و تماشاگر انتقال و تحویل تابوتها نباشند .
به هنگام نبرد های اطراف شهر بندری و جنوبی بصره کامیونها در بعضی ازشبها در مقابل بیش از ۵۰۰ خانه توقف می کردند و اجساد را تحویل می دادند .
کاملا متفاوت با ایران ، مردم عراق اجازه ندارند عزاداری انجام دهند . حتی برای خانواده قربانی هم ممنوع است که در تابوت را باز کنند .
به جهت این که به هنگام حمله ایران در منطقه بصره ، تلفات عراق به صورت قابل ملاحظه ای افزایش یافته بود . (طبق ارزیابی تا ۱۰ هزار کشته ) ارتش عراق از انتقال کشته های خود به پشت جبهه ها عاجز ماند .
بنابراین تاکسیها مجبور شدند اجساد را رایگان از کامیونهای دارای سرد خانه که در آنها بعضی از کشته ها قابل شناسایی نبوده و روی هم انباشته شده بودند ، مستقیما و با سرعت زیاد به اقوام آنان تحویل دهند .
مدتهاست که دیگر دولت عراق مثل سالهای اول جنگ به خانواده ها برای هر کشته یک اتومبیل تویوتا نمی دهد . حتی اگر ماموران شهربانی (پلیس شهری) نگاه خود را برمی گردانند . زمانی که بازماندگان کشته شدگان پرچم سیاه نشان عزاداری را بر بالای خانه ها نصب می کنند ، اگرچه این عمل ممنوع و با جریمه مالی همراه است …״
* گزارش اشپیگل (آلمان) مندرج در روزنامه کیهان (۲۱/۱۲/۱۳۶۵)
نمونه (۲):
پاریس – خبرنگار …
اولین تماس چرخهای هواپیمای ۷۴۷ ״هما ״ بر باند فرودگاه ״ اورلی ״ پاریس لحظه وقوع حادثه ای بود که می توانست ۳۷۰ سرنشین هواپیما را به کام مرگ بفرستد . از لحظه ای که چرخهای هواپیما با زمین باران زده فرودگاه اورلی تماس پیدا می کرد تا لحظه ای که پرنده غول پیکر در انتهای باند متوقف شد ، لحظات بیم و امید ، دلهره و اضطراب دهها مسافر و خدمه هواپیما بود .
به گفته (نام ) مسئول برج مراقبت فروگاه اورلی : ״ هواپیما که بر زمین نشست همچون پرنده تیرخورده ای یک بار به دور خود چرخید و سپس به چپ و راست حرکت کرد و پس از لحظاتی ، که برای من و کارکنان برج مراقبت ، باور کردنی نبود در انتهای باند متوقف شد . خلبان مهارت خارق العاده ای از خود نشان داد . ״
خلبان ماجرا را بازگو می کند
(نام ) خلبان چهل و هشت ساله هواپیمای ۷۴۷ جمهوری اسلامی ایران ״ هما ״ که ۱۸ سال است تجربه پرواز دارد ، لحظا ت روز سه شنبه ساعت ۴۰ /۱۰ را به خاطر آورد :((وقتی برج مراقبت اجازه فرود و نشستن را داد ، هواپیما را از میان ابرهای متراکمی که فضای اورلی را پوشانده بود به سمت زمین هدایت کردم و چراغهای باند را زیر رگبار شدیدی که بر زمین اصابت می کرد ، دیدم . همه چیزبا وجود بارندگی شدید به طور طبیعی پیش می رفت ، اما هنگامی که چرخ عقب هواپیما را بر باند نشاندم احساس کردم که انتهای هواپیما بر توده ای از یخ می لغزد ، با تماس چرخهای جلو ناگهان هواپیما به دور خود چرخید . لغزندگی باند هواپیما را به چپ و راست می کشاند و در این لحظه ، فقط به انتهای باند می نگریستم تا ببینم چه فاصله و چه زمانی برای توقف و کنترل کامل در اختیار دارم . سکان را محکم در دستهایم گرفته بودم و با کاستن تدریجی و آرام از سرعت هواپیما بر لغزندگی باند چیره شدم و با وجود تکانهای شدید ، هواپیما را متوقف کردم . جان ۳۷۰ سرنشین در دستهای من بود و باید تمام تلاشم را بکار می بردم )).
یکی از سرنشینان هواپیما که خود را (نام) معرفی کرد گفت : ((من برای دیدار با فرزندم که در پاریس مشغول به تحصیل است عازم فرانسه شدم . همه چیز به خوبی پیش می رفت . اما هنگام فرود هواپیما ، ناگهان همه چیز به دوران افتاد ، هواپیما مثل کشتی که بر امواج دریا سوار باشد به تلاطم افتاد . سکوت داخل هواپیما به همهمه و سپس به فریاد مسافران وحشت زده تبدیل شد . مهمانداران سعی در آرام کردن آنان داشتند . از لحظه فرود تا لحظه توقف به مدت یک قرن به نظرم طولانی آمد و من در این فکر بودم که آیا پسرم را دوباره خواهم دید ؟ هواپیما پس از توقف در محاصره ماوران آتش نشانی قرار گرفت . آمبولانس کمی دورتر مترصد کمک رسانی بود . با باز شدن در هواپیما ، پلکان ویژه استقرار یافت و پس از چند ثانیه خلبان در آستانه در حاضر شد ، خونسرد و با لبخندی بر لب .
پس از اطمینان از سلامت کلیه سرنشینان، اتوبوسها ، مسافران را به سالن فرودگاه منتقل کردند و حادثه ای که می رفت قربانیان بسیاری بگیرد با مهارت خلبان ، به پایان رسید )).
در همین حال سخنگوی״ هما ״ علت حادثه را لغزنده بودن سطح باند فرودگاه اورلی اعلام کرد .
(نام) سخنگوی هواپیمای جمهوری اسلامی ایران گفت: مهارت و سرعت عمل خلبان موجب شد ، بدون حادثه ناخوشایندی هواپیما در قسمت انتهای باند هدایت و سپس متوقف شود و مسافران به سلامت از آن خارج شوند. مقامات اورلی نیز علت حادثه را ناتمام بودم عملیات احداث آبریز قسمت روکش شده باند اعلام کردند که سبب جمع شدن آب و لغزندگی باند شده بود . یک ماه پیش نیز یک هواپیمای خطوط هواپیمایی اروپا در همین نقطه از باند فرودگاه اورلی ، دچار لغزندگی شده بود و از باند خارج شد.
نمونه (۳ )
هلسینکی (فنلاند) – خبرگزاری فرانسه – (۷ مه ۱۹۷۳)
فرمانده عملیات نجات ۸۶۷ سرنشین کشتی ״استونی ״ که بامداد دیروز در دریای بالتیک و نزدیک به سواحل فنلاند غرق شد ، می گوید امید چندانی به نجات گمشدگان ندارد . تنها ۹۰ نفر از آنان زنده پیداشدند .
״ مایک رونما״ فرمانده عملیات افزود : عملیات جستجو ادامه دارد اما امواج سهمگین دریا ، این عملیات را با دشواری روبروساخته است و احتمال نمی رود در این آبهای بسیار سرد تعداد زیادی از سرنشینان کشتی بتوانند دوام بیاورند . گروه نجات پنج ساعت پس از غرق شدن کشتی״ استونی ״ در جنوب ساحل فنلاند تنها گروه اندکی را توانست نجات دهد و بیم آن می رود اکثر ۶۷۹ مسافر و ۱۸۸ خدمه آن غرق شده باشند .
۲۰ کشتی و ۱۰ هلیکوپتر برای نجات گمشدگان ، در حال مبارزه با امواج سهمگین و طوفانی که سرعت آن ۹۵ کیلومتر در ساعت است ، هستند .
شرکت بیمه ״ لویدز״ لندن گفت : کشتی غرق شده در ساعت ۲۳:۲۴ گرینویچ (۳۰/۲بامداد به وقت تهران ) تنها یک پیام اضطراری برای کمک فرستاده که در آن گفته بود ״ انحراف ۲۰ تا ۳۰ درجه و قطع برق دارد ״ و دیگر چیزی شنیده نشد . یک سرنشین کشتی استونی که نجات یافته است ، گفت : کشتی ۱۵۵۶۶ تنی استونی به دلیل نامعلومی تکانهای شدیدی خورد و همه چیز به سرعت رخ داد . کشتی در کمتر از پنج دقیقه ، غرق شد. گارد ساحل فنلاند اعلام کرد : ((امیدی به یافتن بیش از ۹۰ نفری که تاکنون نجات داده شده اند وجود ندارد )).
کشتی غرق شده که با پرچم جمهوری استونی در حرکت بود نان اصلی اش ״ وایکینگ سالی ״ بود و در سال ۱۹۸۰ ساخته شد و در سفر شبانه از تالیس پایتخت استونی به استکهلم (سوئد ) غرق شد .
کارشناسان روسی علت غرق شدن کشتی استونیایی را بدی هوا و طوفان نمی دانند ، بلکه دلیل غرق کشتی را وجود دهها اتومبیل سواری که در کف کشتی محکم بسته نشده بودند ، می دانند .
غرق کشتی استونی از پر تلفات ترین حادثه دریایی در آبهای اروپا ذکر شده است . علاوه بر ۸۶۷ سرنشین کشتی ، ۳۴ کامیون ،اتوبوس و اتومبیل نیز توسط کشتی حمل می شد . ظرفیت واقعی کشتی ۲ هزار مسافر و ۳۶۰ خودرو ذکر شده است .
ادامه دارد…
با تشکر از استاد علیرضا عبدالله
About Author
