بار جدید بر دوش نحیف خبرنگاران
1 دقیقه خوانده شده
یکی از سخت‌ترین انواع گزارش که بخش اعظمی از وقت خبرنگاران حوزه‌های مختلف را می‌بلعد، گزارش پوششی است و فقط یک خبرنگار می‌فهمد که ترکیب گزارشِ پوششی و کرونا تا چه حد وحشتناک است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خبرنگاران و رسانه و به نقل از ایسنا؛ یا دعوت‌نامه را به دستت می‌رسانند و یا خودت باید آن را در هجوم پیام‌های فورواردیِ گروه‌های مختلف پیدا کنی، مکان و ساعت برگزاری‌اش را به خاطر بسپاری و روز موعود به هر روشی که خودت صلاح میدانی (با هزینۀ خودت) در آن محل حاضر باشی. همه ایمان دارند که هیچ برنامه‌ای هیچ‌گاه سر وقت شروع نمی‌شود اما تو از معدود کسانی هستی که با وجود علم به این مسئله، باید درست سر ساعت تعیین‌شده، در مکان تعیین‌شده، حضور داشته باشی و روند تزئین دکور و تست صدا را باحوصله تماشا کنی.
سرود ملی می‌خوانند، قرآن را قرائت می‌کنند، مجری مقدمۀ مفصلش را با چند بیت تکراری به پایان می‌رساند و با دعوت از اولین سخنران، کار نگاشتن خبر شروع می‌شود: «هر آنچه می‌گوید به‌سرعت و با دقت بنویس، در فاصلۀ طلایی دعوت مجری از سخنران بعدی تنظیم و ویرایش کن، تیتر و لید مناسبی برایش بزن و به دست منتشرکننده برسان.»
اینکه آن جلسه چقدر طول بکشد و چند سخنران داشته باشد، خم به ابروی حق التحریرِ ناچیز تو نمی‌آورد اما تو بنویس، از خوردن، آشامیدن و نشستن کنار دوستانی که حواست را پرت می‌کنند بپرهیز و آخرین فردی باش که سالن را ترک می‌کند، مبادا در آن ثانیه‌های پایانی اتفاقی رخ دهد که از آن بی‌خبر باشی. حالا به هر روشی که خودت صلاح میدانی (با هزینۀ خودت) به خانه یا تحریریه برو و تا ارسال متن شسته‌رفتۀ گفته‌های آخرین سخنران، چنان رفتار کن که گویی تمام دنیا مرده‌اند و جهان معطل است تا تو این گزارش را تمام کنی.
گزارش‌های پوششی خورۀ وقت‌اند، در ظاهر کم‌اهمیت اما در باطن معیار سنجش کار بلدی یا کار نابلدی یک خبرنگارند و اضطراب نشر سریع و دقیق آنچه گذشتِ یک برنامه نیز آن‌قدر زیاد هست که دیگر جایی برای اضطراب ابتلا به کرونا باقی نگذارد؛ بااین‌وجود قطار برنامه‌ها و نشست‌هایِ خبرنگار لازم، از اردیبهشت‌ماه، خط تازه تأسیس آنلاین را رها کرده و به ریل فرسودۀ پیشین خود برگشته. تنها تفاوتی که پس از شیوع کرونا شاهد آن هستیم، اضافه شدن عبارت «با رعایت پروتکل‌های بهداشتی» به متنِ خشک و لایتغیر دعوت‌نامه‌هاست.
مخلص کلام، دل خبرنگاران و روزنامه‌نگاران از نهادهای برگزارکنندۀ این برنامه‌ها و همچنین تشکل‌های وابسته به مطبوعات، به خاطر بی‌توجهی‌شان به این مسئله پر است و چه روزی بهتر از روز قلم، برای فریاد کردن این الم؟
مریم سجادی، دبیر ورزش خبرگزاری تسنیم_اصفهان دراین‌باره به ایسنا می‌گوید: از اواسط اسفند تا پایان تعطیلات نوروزی تمام برنامه‌های پوششی ازجمله در حوزه ورزش لغو شد و طبیعتاً نشستی هم برگزار نمی‌شد. دستگاه‌ها و سازمان‌ها ابتدای کار سردرگم بودند و ارتباط رسانه‌ها با مسئولان برای کسب خبر صرفاً ارتباط تلفنی بود. کم‌کم سروکلۀ نشست‌های آنلاین پیدا شد که به‌جز اینستاگرام تقریباً در سایر فضاهای مجازی دیگر با مشکل مواجه بود. بعد از تعطیلات عید نوروز، در کمال تعجب روند برگزاری نشست‌های حضوری شروع شد و به‌تدریج افزایش پیدا کرد. حالا درست در روزهایی که کرونا رکورد عید را هم شکسته، کمتر برنامه‌ای را شاهدیم که به‌صورت مجازی برگزار شود و این جای تعجب دارد!
او ادامه می‌دهد: باوجوداینکه به خاطر سرعت اینترنت و… نشست‌های مجازی هم بدون اشکال نیست، اما به‌شخصه برگزاری آنلاین را ترجیح می‌دهم.
سجادی یادآور می‌شود: متأسفانه در این شرایط سرویس رفت‌وبرگشت مجهز و مجزا برای خبرنگاران در نظر گرفته نشده اما وقتی در محل حضور پیدا می‌کنم حساسیت به رعایت مسائل بهداشتی را شاهدم و بعضاً اقلام بهداشتی را هم در دسترس می‌بینم.
این خبرنگار دربارۀ اضطراب ابتلا به کرونا پس از برگزاری هر نشست می‌گوید: این روزها تا جایی که بتوانم از مترو و تاکسی اینترنتی استفاده و از رفت‌وآمد با اتوبوس پرهیز می‌کنم، وقتی به منزل می‌رسم نیز تمام وسایلی که همراهم بوده ضدعفونی می‌کنم و به این فکر می‌کنم که در صورت مبتلا شدن خبرنگاران به کرونا جز حمایت معنوی حمایت دیگری هم در انتظارشان هست؟
نرگس رضایی، سردبیر روزنامۀ عصر اصفهان نیز که از معدود سردبیران شرکت‌کننده در نشست‌های پوششی است به ایسنا می‌گوید: در سال جاری برگزاری برنامه‌های پوششی کاهش محسوسی داشته. برخی از این برنامه‌ها اوایل شیوع کرونا به‌صورت آنلاین برگزار می‌شد اما حالا به روال پیش از شیوع کرونا برگشته است.
او خاطرنشان می‌کند: این یک نکتۀ اظهر من الشمس است که دیگر نمی‌توان مثل قبل برنامه‌های پوششی را برگزار کرد و از خبرنگاران انتظار حضور داشت. مدیران باید توجه ویژه‌ای به شرایط کنونی داشته باشند و ارتباطات و تعامل‌های روابط عمومی ادارات و سازمان‌ها در صورت لزوم باید با استفاده از فضای مجازی و با همکاری رسانه‌ها صورت بگیرد.
رضایی ادامه می‌دهد: درست است که جامعه به خبررسانی میدانی نیاز دارد اما جا دارد جلسات خبری و… در قالب آنلاین برگزار شود.
سردبیر روزنامۀ عصر اصفهان تصریح می‌کند: ما تا بوده بی‌تدبیری و بی‌توجهی به وضعیت خبرنگاران را شاهد بوده‌ایم و گاهی این سؤال از خودم می‌پرسم که وقتی قرار است خبرنگار در نشستی حضور داشته باشد اما سؤالی نپرسد و فقط سخنان تکراری مدیران را تایپ و منتشر کند، چه الزامی به حضور فیزیکی او هست؟
او با اشاره به اینکه در صورت ابتلای یک خبرنگار به کرونا هیچ مسئولیتی متوجه رسانه نیست، می‌گوید: تنها بازندۀ این نشست‌ها خبرنگار است و با کنار رفتن او بار روی دوش دیگر خبرنگاران سنگین‌تر می‌شود. متأسفانه هیچ‌گونه بیمۀ مجزا، سختی کار یا پروتکلی که آسیب حین خدمت را مدنظر داشته باشد برای خبرنگاران در نظر گرفته نشده و در این شرایط معتقدم که قاطبۀ جامعه خبری نباید نسبت به چنین مشکلاتی بی‌توجه باشند و خود را در قرنطینه فکری و قلم فروببرند.
رضایی که برای حضور در نشست‌های پوششی از خودروی شخصی استفاده می‌کند، یادآور می‌شود که پس از برگزاری هر نشست، اضطراب ابتلای خود یا نماینده‌ای که به آن نشست فرستاده تمام وجودش را می‌گیرد.
سردبیر روزنامۀ عصر اصفهان با تأکید بر لزوم آشنایی بیشتر خبرنگاران با خبرنگاری آنلاین، از مسئولان درخواست می‌کند که خبرنگاران را فراموش نکنند و از مدیران رسانه‌ای نیز می‌خواهد امکانات لازم را برای این قشر فراهم کنند.
نرگس شفیعی، دبیر سرویس اجتماعی ایسنا_اصفهان نیز دراین‌باره خاطرنشان می‌کند: شرایط کاری خبرنگاران همیشه سخت بوده و حالا با وجود کرونا سخت‌تر هم شده. در ابتدای شیوع این ویروس موج اخبار و سردرگمی و ناهماهنگی دستگاه‌ها را شاهد بودیم و به خاطر علاقه‌ای که به شغلمان داشتیم این بارِ مضاعف را تحمل کردیم.
او ادامه می‌دهد: اسفندماه سال گذشته با اینکه سردبیر حضور در نشست‌ها را به اختیار خود ما واگذار کرده بود، در جلساتی که برگزار می‌شد شرکت کردم و چند با نیز به همراه عکاسان خبری و با رعایت همه جوانب احتیاط به بیمارستان‌های درگیر کرونا رفتم. خاطرم هست در یکی از همین جلسات، برگزارکنندگان اعلام کردند که ما قصد داشتیم نشست را به‌صورت مجازی برپا کنیم اما تعدادی از خبرنگاران مخالفت کردند و فکر می‌کنم علت این مخالفت را باید در به‌روز نبودن خبرنگاران جست.
این خبرنگار یادآور می‌شود: متأسفانه بعد از عید کم‌کم روال برگزاری نشست توسط نهادهای مختلف عادی شد. آنچه از آن به‌عنوان فاصله اجتماعی یاد می‌شود در این نشست‌ها با خالی گذاشتن یک صندلی رعایت می‌شود که فاصلۀ آن تا صندلی بعدی کمتر از دو متر است. حین ورود و خروج افراد نیز مواجهه‌هایی شکل می‌گیرد که بسیار خطرآفرین است.
او علت رجوع دوبارۀ نهادها به برگزاری نشست‌های حضوری را نگرفتن بازخورد لازم در فضای مجازی از سوی خبرنگاران می‌داند و می‌افزاید: تعدادی از خبرنگاران پس از برگزاری اولین نشست حضوری در سال ۱۳۹۹ از برگزارکنندگان تشکر کردند و گفتند که از ماندن در خانه خسته شده بودند! به‌این‌ترتیب نشست‌ها از سوی نهادی که هفته‌ای دوبار در قالب افتتاح پروژه و… از خبرنگاران و عکاسان دعوت به حضور می‌کند ادامه پیدا کرد و گلایۀ ما به تشکل‌های وابسته به مطبوعات نیز راه به‌جایی نبرد.
شفیعی با تأکید بر همۀ مشکلات موجود در بستر آنلاین، معتقد است که باید نقاط ضعف نشست‌های مجازی برطرف شود و همین شیوه با قوت ادامه پیدا کند چراکه هیچ لزومی ندارد در این شرایط خبرنگار برای حضور در نشست‌های متعدد از خانه یا محل کار بیرون بیاید از مکان‌های مختلفی عبور کند و با افراد زیادی که ناقل یا مبتلا به ویروس کرونا هستند، در تماس باشد.
این خبرنگار ضرورت برگزاری برخی از نشست‌های حضوری را نیز تائید می‌کند و می‌گوید: بالاخره باید تعامل دو سویه بین ما و مسئولان برقرار باشد اما شاید بتوان با در نظر گرفتن برخی ملاحظات، نشست‌ها را بیشتر به سمت فضای مجازی برد و پاسخگوییِ تلفنیِ مسئولان را تقویت کرد تا نیاز کمتری به حضور فیزیکی خبرنگاران در نشست‌ها باشد.
عاطفه علیان، خبرنگار روزنامه همشهری_اصفهان نیز دربارۀ معضل نشست‌های پوششی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: خبرنگاران واسطۀ بین مردم و مسئولان هستند و می‌توانند در شرایط فعلی با تغییر روش‌های سنتی هم از سلامت خود محافظت کنند و هم به جامعه نشان بدهند که دیگر همه‌چیز با گذشته فرق کرده و باید رفتار تازه‌ای پیشه کنند.
او می‌گوید: ویروس کرونا یک ویروس پیچیده است که هر روز شکل جدیدی به خودش می‌گیرد و تلفات جانی بسیاری داشته، پس چرا باید نشست‌های خبری به شیوۀ ماقبل کرونا برگزار شود؟ انجمن صنفی روزنامه‌نگاران و خانه مطبوعات اصفهان به‌عنوان مدافعان خبرنگاران باید در این وضعیت پا به میدان بگذارند و برای مسئولان شرح بدهند که بخش عمده‌ای از خبرنگاران به‌صورت حق التحریر کار می‌کنند و بیمه و امکانات ندارند.
این خبرنگار با اشاره به اینکه ما باید واقع‌بین باشیم، خاطرنشان می‌کند: در شرایطی که حق التحریر خبرنگاران، نصف حقوق اداره کار هم نیست و هیچ بیمه و امنیت و آتیه شغلی ندارند، مسلماً برای ادامۀ حیات شغلی خود نیازمند هدایای گاه و بیگاه‌اند و مسئولان نباید این حمایت‌های خود را از خبرنگارانی که نشست‌های آنلاین را پوشش می‌دهند دریغ کنند.
او تصریح می‌کند که برای حضور در نشست‌های خبری از تاکسی‌های اینترنتی استفاده کرده و مدام نگران بوده که مبادا ویروس را با خود به خانه بیاورد. علیان می‌گوید: مطمئنم اگر به کرونا مبتلا شوم هیچ حمایتی از من نمی‌شود.
این خبرنگار درس بزرگ کرونا را چنین شرح می‌دهد: کرونا به ما نشان داد که بسیاری از حضورهای فیزیکی ما غیرضروری است و اگر حذفشان کنیم هم هوای سالم‌تری خواهیم داشت، هم انرژی و وقت و هزینه کمتری را به هدر خواهیم داد پس امیدوارم که بیش از این بر روش‌های ماقبل کرونا پافشاری نکنیم و تسلیم شرایط زیستی جدید باشیم.
الهام شهیدان، دبیر تحریریه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)_اصفهان که برای حضور در یکی از نشست‌های پوششی مجبور شده بود دختر خردسالش را نیز همراه با خود ببرد، به ایسنا می‌گوید: کرونا را نمی‌شود شوخی گرفت و برخی از برنامه‌هایی که در حال حاضر برگزار و در آن بر حضور خبرنگاران و عکاسان تأکید می‌شود هیچ ضرورتی ندارند.
او می‌افزاید: به‌شخصه در چند نشستی که از سوی اداره کل ارتباطات شهرداری اصفهان برگزار می‌شد حضور پیدا کردم و دیدم که سرویس مجزا و وسایل بهداشتی مثل ماسک و الکل و دستکش در نظر گرفته‌شده بود اما برگزاری برنامه‌ای مثل بزرگداشت صائب، حتی با دعوت از عده‌ای معدود اصلاً ضرورت نداشت و شاهد بودم که مردم برای تماشای این برنامه تجمع کرده‌اند. اگر اطلاع‌رسانی درستی انجام‌شده بود آن‌ها می‌توانستند به‌صورت زنده از خانه‌هایشان شاهد این برنامه باشند.
شهیدان معتقد است که برنامه‌ها و نشست‌ها باید به شیوۀ آنلاین برگزار شود و می‌گوید: برای عکاسان خبری و خبرنگارانم که باید در این برنامه‌ها به مسئولانِ ماسک نزده نزدیک شوند نگرانم، از سوی دیگر می‌دانم که تک‌تک آن‌ها به شغلشان نیاز دارند.
این خبرنگار با اشاره به اینکه طی ۱۴ سال کار مطبوعاتی هرگز نتوانسته مراحل بلندبالای ثبت‌نام در سایت وزارت ارشاد را برای کسب بیمه خبرنگاری طی کند، تأکید می‌کند که در حال حاضر به خاطر کتاب‌هایی که چاپ کرده، از بیمۀ نویسندگان استفاده می‌کند.
فاطمه کاویانی، خبرنگار روزنامه اصفهان امروز نیز درخواست ایسنا را برای مصاحبه با متنی که خود نوشته بود، چنین پاسخ داد: «از حدود سوم و چهارم اسفند که نخستین مورد کرونا در اصفهان دیده شد، وضعیت به‌صورت عادی نبود و همین موضوع باعث شد تا اصناف مختلف رویکردهای مختلفی را در پیش بگیرند. اولین حرکتی که انجام شد دورکاری و به حداقل رساندن تعاملات بود. در همان روزها، نشست‌های خبری که می‌توانست کانون انتقال ویروس باشد، به حداقل رسید و برخی از سازمان‌ها و نهادها مثل استانداری و ستاد مقابله با کرونا نیز اطلاع‌رسانی به خبرنگاران را از طریق اینستاگرام انجام داده و می‌دهند.
به‌شخصه در تمام نشست‌های مجازی استانداری شرکت کردم و هیچ مشکلی هم نداشتم؛ مشکلی که هست این است که همکاران خود ما استقبال چندانی از این حرکت نداشتند و مشاهده می‌شد که به‌صورت میانگین ۱۰ نفر شاهد برگزاری یک نشست آنلاین بودند و این نشانه خوبی نیست.
نکته جالب در اسفندماه اینکه نمایندۀ دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در اوج بحران کرونا نشست حضوری گذاشت و در پاسخ به انتقادات ادعا کرد که تمام پروتکل ها رعایت شده و ما در پی جلب رضایت خبرنگاران بوده‌ایم. ایشان فرد شماره یک بهداشت و سلامت استان اصفهان هستند و انتظار می‌رود که بیشتر از سایرین نسبت به برگزاری نشست‌های مستلزم تجمع حساس باشند. شکر خدا همکاران ما در معدود نشست‌های پیش از عید مبتلا نشدند اما از اردیبهشت روند برگزاری نشست‌ها شدت گرفته و اگرچه در ابتدا و حین برگزاری نشست همه‌چیز طبق استاندارد بهداشتی است اما باور کنید پس از پایان جلسه و خاموش شدن دوربین‌ها فقط تعداد محدودی ماسک می‌زنند و فاصله را رعایت می‌کنند. تمام این موارد خطرزاست.
در حال حاضر هم که افتتاح پروژه‌های شهرداری شروع‌شده و قرار است با یک بطری الکل و چند عدد ماسک این حجم از تعامل غیرضروری کنترل شود. سؤال من اینجاست که برگزاری نشست‌های هر یکشنبه یک افتتاح و سه‌شنبه با رسانه تا چه حد ضرورت دارد؟ وقتی روحیه نقدپذیری وجود ندارد همان بهتر که این جلسات به‌صورت آنلاین و توسط شبکه‌های مجازی _که در اختیار تمام خبرنگاران است_ برگزار شود.
بدبینانه نیست اگر بگویم نشست‌هایی که نیاز به سرویس دارد، هیچ تدابیر ویژه‌ای برای آن اندیشیده نشده. بارها در عکس‌های منتشرشده دیده‌ام دوستان و همکاران رسانه‌ای خیلی صمیمانه در این سرویس‌ها کنار یکدیگر نشسته‌اند. هفته گذشته نشستی دعوت بودم که به خاطر آن باید تا بهارستان می‌رفتم و برای هر چهار خبرنگار یک خودرو در نظر گرفته‌شده بود! اما نباید از انصاف هم دور شد. برخی از سازمان‌ها رسانه‌های مکتوب را از رسانه‌های برخط منفک کرده و در دو زمان مختلف، در هر جلسه با حضور تنها شش نفر مراسم خود را برگزار کردند که این به استاندارد رعایت بهداشت نزدیک‌تر بود.
مادر من سن بالایی دارند و مبتلا به دیابت هستند به همین دلیل هر بار که برای حضور در این نشست‌ها از خانه بیرون می‌آیم و می‌بینم هیچ‌کس مسائل بهداشتی را رعایت نمی‌کند فشار روانی بسیاری بر من وارد می‌شود. وقتی به خانه برمی‌گردم تا چند ساعت اجازه نمی‌دهم مادرم به من نزدیک شوند و تا تمام لباس و کفشم را در حمام نشویم خیالم راحت نمی‌شود.
من خبرنگار قراردادی هستم و بیمه دارم اما در صورت ابتلا به کرونا گمان نمی‌کنم داشتن هیچ‌یک از این موارد تسلی‌بخشم باشند.»
اجازه بدهید پایان این گزارش را به وعدۀ هیچ مسئولی مزیّن نکنیم. در عوض اعلام آمادگی می‌کنیم که ۱۷ مردادماه و هم‌زمان با روز خبرنگار، به دور از هیاهوی تبریک‌های پر طمطراق، واکنش مثبت، منفی و حتی خنثای هر یک از نهادهایی را که به نام نامی مطبوعات تشکیل‌شده‌اند، نسبت به نشر این گزارش به اطلاع اصحاب زحمتکش رسانه برسانیم و با هر شخص و نهادی که برای رفع تازه‌ترین مشکل خبرنگاران؛ یعنی ترکیب وحشت‌افزای «پوششی+کرونا» قدمی عملی برداشته باشد، مصاحبه‌ای اختصاصی داشته باشیم.
About Author
