فرقانی: فقدان خبرنگار چهره در رسانه ها به ماهیت حرفه روزنامه نگاری در ایران برمی گردد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خبرنگاران و رسانه و به نقل از شفقنا؛ فرقانی معتقد است که فقدان خبرنگار چهره در رسانه ها به ماهیت حرفه روزنامه نگاری در ایران برمی گردد و می گوید: متاسفانه حرفه روزنامه نگاری در کشور هنوز ساختار حرفه ای پیدا نکرده است. علاوه بر آن نهادهای رسانه ای ما محکم، مستقل و باثبات نیستند. از طرفی مشکلات اقتصادی هم بخصوص در سال های اخیر باعث شده تا برنامه درستی برای معیشت روزنامه نگاران تدوین نشود.

محمدمهدی فرقانی، استاد روزنامه نگاری با اشاره به اهمیت حضور «خبرنگار چهره» در رسانه ها به شفقنا رسانه می گوید: به طور کلی خبرنگاران یا روزنامه نگارانی که برای مدت طولانی در رسانه ای هستند و حوزه خاصی را پوشش می دهند، تبدیل به یک برند رسانه ای، چهره شناخته شده و قابل اعتماد برای رسانه خودشان می شوند که محتوای تولیدی شان در سطح ملی و بین المللی مورد اعتماد قرار می گیرد و به آن استناد می شود. بنابراین خبرنگاران شناخته شده و باسابقه برای رسانه خودشان، سرمایه محسوب می شوند.

او در بیان دلایل نبود خبرنگار چهره در رسانه ها می گوید: بعد از انقلاب به دلایل مختلف سیاسی، معیشتی و اقتصادی جابجایی های متعددی در تحریریه ها صورت گرفت. متاسفانه خبرنگاران به دلایل معیشتی یا نمی توانند در حرفه خود بمانند، یا جابجا می شوند و یا حتی مجبورند که چندجا کار کنند و این سبب می شوند تا وزن حرفه ای آن ها توزیع شود و از چهره شدن در یک رسانه فاصله بگیرند. بنابراین در خیلی از موارد شاهد خبرنگاران تازه کار و کم تجربه هستیم که این افراد نمی توانند، وزن و اعتبار لازمی در حوزه خبری خود داشته باشند.

فرقانی تاکید می کند: این اتفاق از مطبوعات گرفته تا تلویزیون، خبرگزاری ها و سایت ها رخ داده است. به عبارتی اگر از شما بخواهند که ۱۰ خبرنگار سرشناس و چهره در حوزه های خبری نام ببرید، به سختی پیدا می کنید و حتی شاید کسی را نشناسید.

او معتقد است که فقدان خبرنگار چهره در رسانه ها به ماهیت حرفه روزنامه نگاری در ایران برمی گردد و می گوید: متاسفانه حرفه روزنامه نگاری در کشور هنوز ساختار حرفه ای پیدا نکرده است. علاوه بر آن نهادهای رسانه ای ما محکم، مستقل و باثبات نیستند. از طرفی مشکلات اقتصادی هم بخصوص در سال های اخیر باعث شده تا برنامه درستی برای معیشت روزنامه نگاران تدوین نشود. به همین دلیل خبرنگاران به حرفه خود به عنوان یک شغل ثابت و دائمی که دل در گرو آن ببندند و زندگیشان را با آن پیوند بزنند، نگاه نمی کنند.

فرقانی ادامه می دهد: بخشی از این مشکل به شرایط عمومی جامعه، اقتصاد، سیاست و فرهنگ آن مربوط می شود و بخشی از آن هم به نهادهای مطبوعاتی و رسانه ای و نیز فقدان ساختارهای حقوقی لازم در این حرفه برمی گردد. یعنی قوانینی وجود ندارد که از حقوق حرفه ای روزنامه نگاران حمایت و وضعیت شغلی آن ها را تامین کند تا فرصت و امکان تجربه بلندمدت برای روزنامه نگاران فراهم شود و بتوانند به تدریج چهره شوند. چراکه چهره شدن نیازمند زمان و اثبات صلاحیت حرفه ای است و به تدریج به دست می آید.

این پیشکسوت روزنامه نگاری می گوید: وقتی رسانه ای فاقد خبرنگار حرفه ای و چهره باشد، هم خودش آسیب پذیرتر می شود و هم اعتبار آن رسانه و اعتماد آن خدشه دار می شود. نهاد دولت و حکومت هم ممکن است برای آن وزن و اعتبار لازم، قائل نباشد.

به عقیده او شاخص شدن و شناخته شدن ممکن است خبرنگار را در معرض قضاوت و ارزیابی بیشتری قرار دهد و در نتیجه او را آسیب پذیرتر کند اما از طرف دیگر خود این شهرت، استحکام و دوام حرفه ای خبرنگار را بالا می برد و در عین حال جنبه های آسیب پذیری را کمتر می کند. فرقانی می گوید: چون فرد، خبرنگار شناخته شده ای است، قاعدتاً احترام بیشتری به نظرات، دیدگاه ها و عملکردش گذاشته می شود و همانند یک روزنامه نگار بی نام و نشان با او برخورد نمی کنند. چراکه برخورد با یک روزنامه نگار چهره هزینه بیشتری دارد.

با این اوصاف آیا ساختار رسانه های ما ظرفیت آموزش و نگهداری خبرنگار خاص و چهره را دارند؟ فرقانی پاسخ می دهد: من معتقدم رسانه های ما به چند دلیل چنین ظرفیتی ندارند. اول؛ خیلی از نهادهای مطبوعاتی و رسانه ای مان ریشه دار نیستند. دوم؛ ساختار روزنامه نگاری از صاحب امتیاز گرفته تا بدنه تحریریه حرفه ای نیست. سوم؛ رسانه هایمان با ضعف بزرگ اقتصادی روبه رو هستند و چهارم؛ آموزش های لازمی وجود ندارد تا یک روزنامه نگار را در قامت یک روزنامه نگار صاحب حق و در عین حال مسئول شناسایی کند. مورد بعدی فقدان ساختارهای حقوقی در رسانه هایمان است.

این پیشکسوت روزنامه نگار می گوید: ما قبل از انقلاب شاهد ستون نویس، خبرنگار، مقاله نویس، یادداشت نویس های شناخته شده ای بودیم که وقتی اسمشان بالای مطلب می آمد به آن مطلب اعتبار می دادند ولی بعد از انقلاب به دلیل مواج و سیال بودن این حوزه و تغییرات پی در پی در ساختار مدیریت، مالکیت و یا بدنه تحریریه، امکان داشتن خبرنگار حرفه ای چهره و دائمی در رسانه ای نداشتیم.

با این حال چگونه می توان این خلاء را در رسانه ها پر کرد؟ این استاد روزنامه نگاری پاسخ می دهد: باید مواردی که درباره ضعف رسانه ها بیان کردم برطرف شود. یعنی باید نظام حقوقی جامعی تدوبن شود و قانونی در حقوق حرفه ای روزنامه نگاران داشته باشیم، نهادهای مطبوعاتی و رسانه ایمان ریشه دار و بنیه اقتصادی شان قوی شود و روزنامه نگارانمان آموزش دیده و حرفه ای شوند. به طور کلی باید ساختار روزنامه نگاریمان حرفه ای شود. این اتفاق هم نیازمند زمان است.