اگر یک روحانی در رمضان، مردم را به خواندن گلستان سعدی دعوت کند، تعجب می‌کنید؟!

این آغاز دیباچه «گلستان سعدی» است و آن‌چه ممکن است موجب تعجب‌تان شود این است که این بار یک روحانی، ماه رمضان را برای دعوت از شما برای خوانش این متن درخشان، تهیه ویدئو از خوانش‌گر که ممکن است خودتان، فرزندان‌تان و اطرافیان‌تان باشید و بارگذاری آن در اینستاگرام‌تان با هشتگ «جایزه گلستان» و منشن کردن در صفحه golestanprize انتخاب کرده است.

«جایزه گلستان» چگونه متولد شد؟

این روحانی سرشناس، محمدرضا زائری است که در مورد لحظه تولد «جایزه گلستان» که اکنون دو ساله شده است، در گفت‌وگویی این‌گونه می‌گوید: «سال گذشته بود که ایده سعدی‌خوانی در ماه مبارک رمضان به ذهنم رسید و فکر کردم خواندن «گلستان» می‌تواند در ترویج کتاب‌خوانی، توجه به متون کهن و از همه مهم‌تر ایجاد یک رابطه صمیمی بین اعضا خانواده مؤثر باشد. ایده این بود که وقتی خانواده‌ها در شب‌های ماه مبارک رمضان دور هم جمع هستند، پدر و مادرها و فرزندان‌شان با همراهی همدیگر مروری بر ادبیات کلاسیک داشته باشند و در یک فضای کاملاً صمیمی و دوستانه متنی از ادبیات کلاسیک را بخوانند، تمرین و قرائت و در صفحات خودشان منتشر کنند.»

او که این روزها، در رمضان ۱۴۰۱، دومین دوره «جایزه گلستان» را برگزار می‌کند با این استدلال به سراغ «گلستان» سعدی رفته است: «برخی افراد تصورشان این است که عبادت در ماه رمضان منحصر به قرائت قرآن و متون عربی است. در حالی که یکی از بزرگ‌ترین عبادات در این ماه مطالعه و آموزش است. طبیعتا «جایزه گلستان» از این جهت می‌تواند عبادت به حساب آید، به نحوی که افراد متنی را بخوانند و یاد بگیرند و به آموزش و تحصیلش بپردازند. نکته بعدی که کمتر به آن توجه می‌شود این است که متون کلاسیک ادبی ما مشحون و مشمول معارف دینی خصوصا قرآن کریم است. این تعبیر درباره مثنوی رایج است که می‌گویند «مثنوی قرآن فارسی است». ما در خیلی از متون کلاسیک از مناجات‌نامه‌های نظامی گنجوی بگیرید تا «گلستان» سعدی تا خیلی از غزلیات حافظ، با مفاهیم دینی و معارف قرآنی روبه‌رو هستیم. خود من وقتی دیباچه «گلستان» را برای جایزه انتخاب کردم، اصلاً توجه نداشتم که این عبارت «ای کریمی که از خزانه‌ غیب، گبر و ترسا وظیفه‌خور داری/ دوستان را کجا کنی محروم؟ تو که با دشمن این نظر داری» دقیقاً ترجمه بخشی از دعای ابوحمزه ثمالی است.»

«جایزه گلستان»، فقط یک مسابقه نیست

محمدرضا زائری در یادداشتی که پیش‌تر در خبرگزاری خبرآنلاین منتشر کرده، آورده بود: «شرکت شما در مسابقه فقط برای بردن جایزه نیست، بلکه با انتشار ویدئو به سهم خود قدمی مؤثر برای ترویج «گلستان» و حفظ این باروی فرهنگی و تمدنی برداشته‌اید.»

او در گفت‌وگوی مذکور نیز تاکید کرده است مهم‌ترین اتفاقی که دوست داشته رخ دهد، ایجاد فضایی صمیمی با محوریت سعدی و «گلستان» در میان خانواده‌ها بوده است و در کنارش برایش اهمیت دارد که کودکان و نوجوانان در «جایزه گلستان» شرکت کنند و این برایش شیرین‌ترین بخش ماجرا است و به عقیده او همین اتفاق شور و شوق بانی‌ها برای مشارکت در جوایز را افزایش می‌دهد.

او در کنار بیان این نکته، قرائت صحیح و حفظ، خلاقیت و ابتکار در اجرا و میزان دیده شدن ویدئو را به عنوان ملاک‌های ارزیابی آثار برمی‌شمارد.

گلستان‌ِ سعدی، مضمونش دینی و عرفانی است

حجت‌الاسلام محمدرضا زائری که از برخی جملات چون «چرا شما مردم را تشویق به گلستان‌خوانی می‌کنید؟ مردم را ترغیب کنید دعا بخوانند!» متعجب است، می‌گوید کسانی که چنین مباحثی را مطرح می‌کنند به این نکته توجه ندارند که او با ترغیب مخاطبانش به خواندن «گلستان» سعدی همان مضمون دعای ابوحمزه ثمالی و آیات قرآن را ترویج و با انتخاب یک متن کلاسیک، همان مضامین اخلاقی و دینی و عرفانی را به عموم مردم عرضه می‌کند.

او توضیح می‌دهد: «ذوق، شرایط و طبیعت افراد متفاوت است و ما ناگزیریم خوراک‌های مختلفی در اختیارشان بگذاریم. نمی‌شود همه را یک جور ببینیم و از همه یک توقع داشته باشیم. این نه عقلی است و نه دستورات دینی چنین چیزی به ما می‌گویند.»

این جایزه باید مردمی باقی بماند

زائری که قرار است برندگان دومین دوره «جایزه گلستان» را در پایان ماه مبارک رمضان و همزمان با عید سعید فطر اعلام کند در مورد میزان جوایز آن چنین می‌گوید: «برای نفر اول؛ چهار میلیون تومان،
نفر دوم؛ سه میلیون تومان و نفر سوم؛ دو میلیون تومان در نظر گرفته شده است اما با افزایش رقم و میزان جوایز، تغییرات هم اعلام خواهد شد.»

او توضیح می‌دهد: «سال قبل به ۱۰ نفر جایزه داده شد و مبلغ کل جوایز به پنجاه میلیون تومان رسید. اگر شما هم به ضرورت ترویج «گلستان» حضرت سعدی باور دارید و مایل هستید در تأمین جوایز مشارکت کنید.»

او اگرچه کسانی را که «به ضرورت ترویج گلستان حضرت سعدی باور دارند» به مشارکت در تامین جوایز دعوت می‌کند اما بر این نکته هم تاکید دارد که «جایزه گلستان تا به حال هیچ جنبه رسمی و حاکمیتی نداشته و همین بوده که کار را جذاب و افراد را ترغیب کرده است که در آن شرکت کنند.»

زائری در مورد حامیان مالی «جایزه گلستان» این گونه می‌گوید: «از سال گذشته بعضی دوستان پیشنهاد می‌دادند که برای برگزاری بهتر جایزه از همراهی بعضی نهادها و ارگان‌ها و شرکت‌ها استفاده کنیم. مثل بنیاد سعدی که گفتند بودجه‌ای برای این کار نداریم و مسئولیت و مأموریت ما ترویج زبان فارسی در خارج از کشور است یا شرکت چای گلستان که گفتند بررسی می‌کنیم که شرکت کنیم یا نه. امسال هم برخی نهادهای رسمی و حاکمیتی پیشنهاد حمایت داده‌اند که من نمی‌دانم چقدر مصلحت است «جایزه گلستان» را با مشارکت این نهادها پیش ببریم. واقعاً هنوز نسبت به پذیرش این مشارکت‌ها مرددم. چون یکی از نکاتی که پارسال خیلی مورد توجه بود و باعث می‌شد افراد مختلف در جایزه شرکت و در اهدای جایزه آن مشارکت کنند این بود که جایزه شخصی و مردمی است. شاید تنها یک مشارکت از سمت یک نهاد فرهنگی داشتیم که خود آن‌ها اصرار داشتند نامی از ما نبرید، چون نمی‌خواهیم جنبه تبلیغاتی پیدا کند. یعنی فضا کاملاً غیردولتی و غیرحاکمیتی بود. الآن که کار دارد بیشتر دیده می‌شود این پیشنهادها هم می‌آید ولی همین ملاحظه که عرض کردم باعث شده است که ما با احتیاط برخورد کنیم. خود من وسواس دارم که زیر بار نروم. گرچه شاید کمک و همراهی آن‌ها باعث شود کار خیلی بیشتر دیده شود و افراد بیشتری سهیم شوند، ولی زیبایی «جایزه گلستان» با مشارکت مردمی بیشتر است.»

برای روز بزرگداشت سعدی، هر کاری را می‌توانید انجام دهید

مرکز سعدی‌شناسی ایران از سال ۱۳۸۱ روز اول اردیبهشت را روز سعدی اعلام کرد و اول اردیبهشت ۱۳۸۹ و در اجلاس شاعران جهان در شیراز، نخستین روز اردیبهشت از سوی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی به عنوان روز سعدی نامگذاری شد. زائری با اشاره به این موضوع می‌گوید: «از شما هم خواهش می‌کنم برای روز اول اردیبهشت که روز بزرگداشت سعدی است هر کاری می‌توانید بکنید. برای شرکت در این مسابقه که اجرای متن ثابت و مشترک بخشی از دیباچه «گلستان» سعدی است تا پایان ماه مبارک رمضان وقت دارید و فعلا برای همراهی در مسابقه گلستان‌خوانی لطفا ویدئوی خود یا فرزندان‌تان را در صفحه خود منتشر کنید.»