اصول اخلاقی عکاسی خبری
1 دقیقه خوانده شده
فرق عکاسی خبری با عکاسی متعارف و هنری را می‌توان از روی فرق یک روزنامه‌نگار و خبرنگار با یک هنرمند درک کرد. عکاسی خبری را یکی از ارکان اصلی روزنامه‌نگاری می‌دانند. عکس‌های خبری مکمل بصری یک گزارش یا مقاله مکتوب و حتی گاه اخبار تلویزیونی هستند و هدف آن‌ها چیزی نیست جز ثبت تصاویری بی‌پرده از واقعیت.
از این رو، برخی معتقدند چه‌بسا جای برخی از عکس‌های خبری مهم در آینده در موزه‌ها باشد؛ عکس‌هایی که رویدادهای زنده و خطیر و بخش‌هایی مهم از یک زندگی را در تاریخ ثبت می‌کنند.
حتی گفته می‌شود یک عکس خبری گاه می‌تواند بهتر و دقیق‌تر از یک گزارش مکتوب احساس آن لحظه را به مخاطبان نشریات چاپی منتقل کند، و درست به همین دلیل ملزم به رعایت یک سری اصول اخلاقی است. ناگفته پیداست که مراد از رعایت اصول اخلاقی در عکاسی خبری توجه به ایرادهایی از آن دست نیست که بعد از انتشار عکس «کرکس و دخترک» در سال ۱۹۹۳ به کوین کارتر گرفتند که چطور توانسته به جای کمک به یک دختر بچه قطحی‌زده رنجور سودانی که یک کرکس به او خیره شده، از او عکس بگیرد. بگذریم که کارتر چند ماه بعد از ثبت این عکس خودکشی کرد و به این شایعه دامن زد که احساس گناه او را به این تصمیم واداشت. از این دست عکس‌ها زیاد است: از عکس کودک بهت‌زده سوری نشسته بر روی یک صندلی بعد از بمباران حلب گرفته تا عکس دختربچه برهنه در حال فرار ویتنامی بعد از بمباران یکی از روستاهای این کشور. به هر ترتیب، مقصود از رعایت اصول اخلاقی در عکاسی خبری مسائلی از این دست نیست؛ چرا که عکاس خبری هیچ مسئولیتی در برابر رنج سوژه یا سوژه‌های عکس ندارد و فقط یک وظیفه مشخص و ساده دارد: پیام‌رسانی و ثبت و به‌تصویرکشیدن واقعیت همان‌طور که هست. ذکر این مهم ضروی است که بعد از گسترش عکاسی دیجیتال و بازنشستگی کامل عکاسی آنالوگ در رسانه‌های خبری، رعایت این اصول بیش از پیش جدی شده است. از این رو، معمولاً توصیه می‌شود در عکاسی خبری به اصول زیر توجه شود:
۱) ثبت دقیق واقعیت: عکاس خبری می‌تواند با قراردادن و گذاشتن ــ سهوی یا عمدی ــ سوژه در مکانی مشخص و اعمال تعییراتی در صحنه و تنظیم خاص قاب دوربین و زاویه عکاسی و حذف برخی عناصر اصلی داستان در زمان عکاسی و حتی ویرایش عکس با نرم‌افزارهای کامپیوتری روایتی به‌کل متفاوت با اصل رویداد را ارائه کند. بنابراین بسیار مهم است که عکاس خبری عکس یک خبر را همانطوری به تصویر بکشد و ثبت کند که رخ داده و حاضران احتمالی در صحنه دیده‌اند. تحت هیچ شرایطی نباید به بها و بهانه انتشار یک عکس خبری جذاب در آن دخل و تصرف کرد.
۲) با اجازه یا بی‌اجازه: معمولاً عکس‌های خبری بدون اجازه از مردم و سوژه‌های خبر ثبت و ضبط می‌شوند. البته گاهی نیز سوژه‌ها می‌دانند که از آن‌ها عکاسی می‌شود. ناگفته پیداست که از این تصاویر منهای اهداف روزنامه‌نگارانه و خبررسانی بهره‌برداری تجاری هم می‌شود. پس این سوال پیش می‌آید که آیا باید از سوژه‌های عکس خبری کسب اجازه شود یا نه. دو معیار متفاوت در مطبوعات مرسوم است. منهای عده‌ای قلیل از روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها که بر کسب اجازه تأکید دارند، اکثریت می‌گویند ــ اکثر رسانه‌های خبری دنیا ــ که نه‌تنها نیازی به کسب اجازه نیست بلکه نباید هم اجازه گرفت چون اگر سوژه در جریان عکاسی قرار بگیرد و حتی به صورتی وانمود کند که انگار نمی‌داند از او عکس می‌گیرند، رفتارش فرق خواهد کرد و این به‌معنای دستکاری عکس خبری است که خود معادل نقض اصول اخلاقی عکس خبری است.
۳) شأن انسانی سوژه رعایت شود: باید با سوژه عکس خبری با احترام رفتار و کرامت انسانی او حفظ شود. از این رو، سعی کنید در برابر سوژه‌های آسیب‌پذیر، چه فیزیکی و چه روانی، و همچنین قربانیان جرائم با دقت و حوصله بالایی عکاسی کنید و از قضاوت آن‌ها در لحظه ثبت تصویر بپرهیزید.
۴) بی‌طرف باشید: در عکاسی خبری نباید انگیزه‌ها و تعصبات شخصی دخالتی داشته باشد و باید بدون جانبداری فقط خود واقعیت ثبت شود. مخاطب نباید از روی عکس به انگیزه‌های شخصی عکاس پی ببرد.
۵) مستقل باشید: اجازه ندهید سوژه یا افرادی در نحوه ثبت عکس خبری دخالت کنند و به شما بگوید چطور و از چه کسی و از چه زاویه‌ای و از چه عناصری در آن رویداد خبری عکاسی کنید؛ چه سوژه جلوی دوربین باشد چه فردی پشت دوربین. مثلاً اجازه ندهید سوژه‌ای در جلوی دوربین یا فردی در پشت دوربین به شما بگوید بدین صورت تصویر را ثبت کنید؛ حتی اگر این پیشنهاد بر ارزش عکس خبری شما بیفزاید سعی کنید از این قسم دخل و تصرف در ثبت واقعیت بپرهیزید.
۶) عکاسی واقعیت: خود واقعیت را به تصویر بکشید و از ثبت کلیشه‌ها بپرهیزید و سعی نکنید عکس خبری‌تان را غیر عادی و خاص جلوه دهید. عکاسان خبری باسابقه همه این قسم کارها را معادل دستکاری می‌دانند. مثلاً در یک میدان جنگ باید همه جنبه‌های آنجا ثبت شود نه فقط یک بخش کلیشه‌ای از آن رویداد.
۷) تنظیم فاصله: تا جای ممکن سعی کنید زیاد به سوژه یا سوژه‌های عکس خبری نزدیک نشوید؛ چون ممکن است ناخواسته در صحنه مداخله کنید و روایت به صورت مخدوش منتقل شود. در عین حال نباید آن‌قدر هم از سوژه عکس دور باشید که عکس‌تان هیچ محتوایی را منتقل نکند و خسته‌کننده به نظر برسد.
۸) به اسم ویرایش دستکاری نکنید: هرگونه تغییر و دستکاری عکس خبری در هنگام انتشار اشتباه است و از اعتبار نشریه و اعتماد خواننده می‌کاهد. به هیچ قیمتی نباید عکس خبری دستکاری و بر آن تأثیر غیر طبیعی گذاشته شود. این توصیه از زمان ظهور و گسترش عکاسی دیجیتال مطرح شد و به یکی از اصول اخلاقی عکاسی خبری اضافه شد.
۹) کراپ نکنید: در هنگام ویرایش نباید در کلیت عکس تغییری ایجاد شود و بخشی از عکس بریده یا به اصطلاح کراپ و برخی جزئیات – حتی به ظاهر غیرضروری – حذف شود.
۱۰) رنگ عکس را تغییر ندهید: از تغییر کنتراست و بالابردن و تغییر رنگ عکس – به‌منظور برجسته‌کردن یا بیش از حد نمایان‌کردن برخی از عناصر عکس – خودداری کنید. همچنین به هیچ عنوان رنگ عکس را تغییر ندهید.
منبع: ایرنا
About Author
