منبع خبر؛ اعتبار خبر و خبرنگار

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خبرنگاران و رسانه و به نقل از پانا؛ این روزها خبر از در و دیوار می ریزد، ولی خبرنگارانِ کاربلد دست ودلشان در تولید حرفه ای و انتشار آنها می لرزد چون انتشار خبر از منابع غیر معتبر و اخبار ناصحیح که منجر به تکذیبیه شود حیثیت کاری آنان را مخدوش می کند، پس باید منابع خبری را خوب شناخت.

تعریف

آژانس خبری، خبرگزاری یا رسانه ای است که خبر را تولید می کند و خبر به نقل از آن انتشار می یابد مثلا به گزارش ایرنا- یا به گزارش رویترز- در اینجا ایرنا یا رویترز منبع خبر است.

اهمیت منبع خبر

دارا بودنِ منبع در خبر، نیاز طبیعی و حق مخاطب محسوب می شود تا از این طریق بتواند با توجه به سابقه و [اعتبار] منبع خبر، صحت و سقم خبر داده شده را ارزیابی کند زیرا یکی از مهمترین ویژگی های خبر، صحت خبر است.

ضرورت استفاده از منابع خبر

۱- مستند کردن خبر : گفتیم؛ این حقِ مخاطب است که بداند منشا و سرچشمه خبر کجاست و در نقل خبر آن را مورد استناد خود قرار دهد.

۲- اعتبار دادن : گاه خبر دارای منبع است اما اعتبار منبع آن مخدوش یا مورد تردید می باشد بنابراین مستند بودن خبر با معتبر بودن آن متفاوت است.

***دقیقا به همین دلیل ضرورت دارد برای رفع هر گونه شک و شبهه در خصوص صحت خبر و همچنین فراهم کردن امکان ارزیابی برای مخاطبان نام منبع خبری که دارای حس سابقه است ذکر شود و از گرفتن اخبار از منابعی که اعتبار و حسن سابقه ندارند یا شناخته شده برای مخاطب نیستند ، خودداری شود.

۳-سلب مسوولیت : در کار رسانه ای، برخی مواقع ناچارا خبرهای مهمی به نقل از منابعی گزارش می شود که صحت و سقم آنها مورد تردید است مثلا دلایلی چون دوری مسافت و نداشتن امکان بررسی صحت ویا سرعتِ کار خبررسانی و رقابتِ بین رسانه ها این اجازه را نمی دهد که تا زمان مشخص شدن درستی خبر ، صبر کرد.

در این گونه موارد خاص و برای اخبار بسیار مهم برای انجام وظیفه ی خبررسانی و عقب نماندن از رقبا خبر را به نقل از منبع خبر منتشر می کنیم و چنانچه مشخص شود که خبر منتشره دروغ یا اشتباه بوده به علت اینکه ما آن خبر را به نقل از منبع خبری منتشر کرده ایم ، از ما و رسانه ما سلب مسوولیت می شود.

مثلا :

اگر خبر کوتاه مهمی چون ترور رئیس جمهور آمریکا به نقل از خبرگزاری فرانسه مخابره شده باشد اما صحت آن کاملا تایید نشده برای سلب مسوولیت و عقب نماندن از رسانه های رقیب خبر را به شکل زیر منتشر می کنیم:

خبرگزاری فرانسه دقایقی پیش از نیویورک گزارش داد؛ رییس جمهور آمریکا ترور و کشته شد

۴-مانور حضور

برخی مواقع ذکر منبع خبر به منظور ابراز قدرت رسانه صورت می گیرد و متولیان و دست اندرکاران رسانه برای تبلیغ خود به ذکر منبع خبر و برجسته کردن آن اصرار می ورزند.

مثلا رونامه ای خبری را به نقل از دو منبع معتبر و بین المللی مثل آسوشیتدپرس و رویترز ذکر می کند تا قدرت کسب خبر و حرفه ای بودن خود را به رخ بکشد.

آیا استفاده از منبع خبر در همه خبرها ضرورت دارد؟

ذکرمنبع فقط در ۴ مورد گفته شده ضروری است و در مواردی که خبری جزء بدیهیات است و همه مردم شاهدند وصحت آن کاملا مورد وثوق همگانی است ضرورتی ندارد.

مثلا:

چنانچه برخی خبرنگاران مبتدی منابع خبری را نه بنا به ضرورت های مذکور که صرفا برای ربط دادن جملات و بندها می آورند، که اشتباه است.

زمانی که برف همه جا را سفیدپوش کرده و همه مردم شاهدند ذکر منبع خبر بدین ترتیب خنده دار است:

سازمان هواشناسی اعلام کرد: بارش برف همه جا را سفیدپوش کرد.

انواع منبع:

۱-منبع موثق: منبعی شناخته شده است که دارای اعتبار، سابقه و شهرت سازمانی یا رسانه ای است که این شهرت رسانه ای می تواند داخلی یا بین المللی باشد این منبع دارای حسن سابقه در ارائه اطلاعات صحیح است .

۲-منابع ناشناس: منابعی هستند که به دلایلی خبرنگاران از اِفشای نام آنها در خبرها و گزارش هایشان خودداری می کنند. بیشتر مواقع این “لاپوشانی” به درخواست خود منبع صورت می گیرد گاهی خبرنگاران از اصطلاح منابع موثق نیز به جای آن استفاده می کنند.(اطلاعات این منابع معمولا درست است اما نمیخواهند نامشان فاش شود.)

نام و مشخصات این منابع در دفاتر رسانه ای محفوظ است اما به درخواست فرد یا به دلایلی دیگر انتشار بر همگانی پیدا نمی کند.

۳-منابع محرمانه

منبع محرمانه به منبعی اطلاق می شود که موضوعی را فاش ساخته اما قرار است مطلب به نقل از او منتشر نشود موضوع محرمانه نگه داشتن منابع ، موضوعی چالش برانگیز است.گزارشگر باید از یک یا چند منبع اطلاعات دریافت کند در حالی که منبع ، اطلاعات را به شرطی در اختیار گزارشگر قرار می دهد که ناشناس بماند . این موضوع که آیا منبع ناشناس صرفا باید نزد خبرنگار شناخته شود با سازمان رسانه ای منتشر کننده خبر و دبیر و سردبیر مربوطه هم او را بشناسد،موضوعی است که همواره بحث هایی را در سطح تحریریه های خبری به وجود می آورد.

از سوی دیگر گاهی اخباری که از این گونه منابع منتشر می شود به علت بازتابهای گسترده و حساسیتهایی که در سطح جامعه ایجاد می کند، محلی برای دعواهای حقوقی میان دولتها سازمان ها و اشخاص از سویی و از سوی دیگر رسانه ها می شود.

بنابراین در انتشار این گونه اخبار باید با توجه به اهمیت خبر، بازتابهای آن و سیاستگذاری رسانه ای که در آن مشغول هستید، دقت کنید و بسنجید که آیا خبر ارزش انتشار را دارد یا فعلا باید از خیر آن بگذرید.

۴_ منابع مشکوک

منابعی است که به دلایلی مثل منافع فردی یا گروهی و یا بنابر سوابق مخدوش قبلی که در انتقال اخبار داشته و خبرهای صحیح ودرستی را منتقل نکرده، در صحت اخبار انتقالی وی باید شک کرد.

نکته و نتیجه گیری:

برمبنای آنچه گفتیم؛ اولا بخشی مهم از دقت در خبر رسانی ؛ دقت در یافتن منابع خبری معتبر است که اعتبار و آبروی کار خبرنگار است و ثانیا ذکر منبع خبری، نشان جستجوگری و تلاش خبرنگار و حیثیت بخشی شغلی اوست. بنابر این هیچگاه از نوشتن منابع خبری، شانه خالی نکنید، که کاری غیر حرفه ای بوده و به دور از اخلاق حرفه ای و قوانین کپی رایت است و سرقت خبری محسوب می شود.

————————————————————-

منبع: اصول خبرنویسی / اکبر نصرالهی— با توضیحات و تغییرات آموزش پانا