لزوم تدوین دستورالعمل های ارتباطی – روانشناختی به عنوان مکملِ پروتکل های بهداشتی کرونا

یک پژوهشگر ارتباطی بر تدوین دستورالعمل های ارتباطی – روانشناختی به عنوان مکملِ پروتکل های بهداشتی کرونا تاکید کرد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خبرنگاران و رسانه و به نقل از شفقنا؛ یک پژوهشگر ارتباطی می گوید: تمام تمرکز پروتکل های بهداشتی که از سوی وزارت بهداشت تدوین و ارائه می شوند، بر حوزه سلامت جسمانی بوده و هدف پیشگیری، نحوه مواجهه و درمان کرونا را دنبال می کنند در حالی که به نظر می رسد تدوین دستورالعمل های ارتباطی– روانشناختی به عنوان مکمل پروتکل های بهداشتی یک نیاز مبرم باشد.

مریم سلیمی، پژوهشگر ارتباطی با تأکید بر اینکه رویکرد و نگاه به کرونا تلاش برای مقابله و شکست آن است و نه همزیستی با بیماری که همچنان میهمان جهانیان باشد، به شفقنا رسانه می گوید: باید با دستورالعمل های ارتباطی – روانشناختی به طیف های مختلف جامعه به ویژه افراد و خانواده های متأثر یا صدمه دیده از کرونا کمک کرد و از انباشت مشکلات روحی و روانی و صدمات ناشی از بی بهره بودن از مهارت های ارتباطی در حین بحران جلوگیری شود.

او می گوید: لازم است تا از متخصصان حوزه های ارتباطی، روانشناسی و روانپزشکی در ارائه این پروتکل ها یاری گرفته شود، چراکه در مواجهه افراد با کرونا کمتر مرجع ملی، آنها را از این مناظر یاری می کند.

ضرورت ایجاد مراکز مشاوره ارتباطی – روانشناختی

این دکترای علوم ارتباطات می گوید: به همان میزان که برای وزارت بهداشت ابتلا و بهبود افراد به کرونا مهم است و با روش های ارتباطی مختلف، از آخرین وضعیت جسمی فرد مطلع می شوند، این حساسیت از نظر روانی و ارتباطی وجود ندارد. گرچه مراکزی برای مشاوره های جسمی در جریان ابتلا به کرونا در نظر گرفته شده اند ولی مراکز مشاوره ای از زوایای پاسخ به سوالات و ارائه راهکارهای ارتباطی و روانشناختی تعریف و تعیین نشده است.

او تاکید می کند: همه افراد جامعه (اعم از مبتلایان، اطرافیان افراد مبتلا، افراد و خانواده هایی که تجربه ای از ابتلا ندارند و…)، در طی دوره همه گیری کرونا در کنار پروتکل های بهداشتی نیازمند دستورالعمل های ارتباطی – روانشناختی هستند، چراکه ممکن است بدون ابتلا به کرونا نیز از مشکلاتی در سطوح مختلف ارتباطی به ویژه ارتباط با خود در رنج بوده و یا دچار وسواس، ترس، اضطراب و… شده باشند.

سلیمی معتقد است که معمولاً در زمان ابتلای هر یک از اعضای خانواده یا کارکنان، تمام تمرکز بر رعایت پروتکلهای بهداشتی، و رعایت فاصله اجتماعی در محل است. او می گوید: در این لحظات، دستورالعملی برای نحوه تعامل و ارتباط با فرد بیمار، چگونگی امیدبخشی و ارتقای روحیه، کاهش استرس فرد مبتلا و اطرافیان، حفظ جریان عاطفی و مواردی از این دست وجود ندارد. در حالی که همین تجارب در اینگونه لحظات می توانند در روابط آتی افراد ناشی از خاطراتی که از عملکرد در بحران شکل می دهند، موثر باشد.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه حتی در ارتباطات بین اعضای خانواده افراط و تفریط های بهداشتی، خود گاهی صدمه زننده به این روابط هستند، می گوید: بدون الگوهای ارتباطی و رفتاری بسیاری از اینگونه رفتارها می توانند چالش برانگیز و صدمه زننده به ارتباط باشند. پروتکل یا دستورالعملی وجود ندارد تا به اعضای خانواده ای که یک یا چندنفر عضو خود را از دست داده یاری شود. همچنین مراکز حمایت گر یا مشاوره ای و مددکاری اجتماعی، ویژه مبتلایان یا خانواده صدمه دیده از کرونا تعریف نشده است.

او ادامه می دهد: ایام قرنطینه خانگی با توجه به حضور طولانی مدت تر خانواده به ویژه با قوت گرفتن دورکاری، نیاز به پروتکل ها و دستورالعمل های مذکور را جهت تضمین سلامت اعضای خانواده ضرورت می بخشد.

این مدرس دانشگاه تاکید می کند: گرچه رسانه ها به خصوص رسانه ملی و رسانه های جمعی می توانند با دعوت از متخصصان ارتباطات، روانشناس و روانپزشک در این خصوص اثرگذار باشند ولی این عامل به تنهایی راهگشا نیست.

ضرورت ایجاد رشته های ارتباطی در سطوح ارتباطات درون فردی، میان فردی و…

این پژوهشگر ارتباطی با اشاره به نقش متخصصان ارتباطات می گوید: متخصصان ارتباطات در این مقطع می توانند کمک موثری باشند. البته به شرط اینکه تمام تمرکزشان رسانه ای و از زاویه ارتباطات جمعی نباشد. در ایران، ارتباطات درون فردی، میان فردی، گروهی و… به طور آکادمیک و یا حتی در دوره های کوتاه، آموزش داده نمی شود و با احساس خلاء وجود آنها و ضرورت اضافه شدن اینگونه رشته ها به رشته های دانشگاهی، جامعه نیازمند پروتکل هایی در این زمینه های ارتباطی است.

سلیمی با بیان اینکه ارتباطات سلامت در ایران نوپا بوده و نیز توجه آکادمیک بیشتری نسبت به آن وجود دارد، می گوید: حوزه ارتباطی در ایران نیازمند تحولات و تغییرات جدیدی است و لازم است تا زمینه ایجاد این تغییرات با تأسیس رشته های جدید به یاری بزرگان حوزه ارتباطات، دانشکده های ارتباطات دانشگاه ها، برنامه ریزان علمی و آموزشی و… فراهم شود. نیاز به تاسیس رشته های مذکور و یا گنجاندن واحدهای دانشگاهی مرتبط با این حوزه ها از گذشته حس می شد و شرایط کرونایی به آن ضرورت بیشتری بخشیده است.

سلیمی ادامه می دهد: ما در ایران مرکز مشاوره های مختلفی در حوزه های مختلف از جمله از بعد روانشناسی و… داریم ولی کمتر کسی شنیده که مرکزی ویژه ارائه مشاوره های ارتباطی داشته باشیم. از این منظر حداقل انتظار می رود که در مراکز مشاوره از وجود یک متخصص ارتباطات درون فردی یا میان فردی نیز یاری گرفته شود.

این فعال حوزه ارتباطی ضمن بیان اینکه دوره کرونا آزمونی برای برخی حوزه ها به ویژه حوزه ارتباطات بود که برخی خلاء ها و چالش‌ها، در میزان موفقیت آن موثر بود، می گوید: ارتباطات، به عنوان یکی از مهمترین، بنیادی ترین و گسترده ترین عرصه های زندگی فردی و اجتماعی، در پی پاندمی کووید ۱۹، دستخوش تغییرات و تحولات فراگیر اجباری و ناخواسته ای بسیاری شد و برخی تعاریف، چارچوب ها، آداب و… را دچار تغییر کرد. به طور مثال تعاریفی که از حدود فواصل در سطوح مختلف ارتباطی ارائه شده بود، در دوره کرونا تغییر یافتند.

او تاکید می کند: اگر می خواهیم تا در دوران کرونا و پساکرونا کفه مشکلات روانی و امور قضایی سنگین نشود، به نظر می رسد که باید درباره ابعاد ارتباطی و روانشناختی دوره پاندمی و پساپاندمی جامعه به طور جدی فکری کرد و درباره آن برنامه ریزی های مناسبی تدوین و اجرا شود.

سلیمی توضیح می دهد: در یک نگاه فرایند مدارانه، باید به تمام مشکلات و نیازهای یک فرد یا خانواده مبتلا توجه شود و از این منظر یاری گر بود. به طور مثال، وقتی عزیزی از اعضای یک خانواده در بیمارستان بستری می شود اطلاع از آخرین وضعیت فرد یک دغدغه جدی است و در این خصوص لازم به نظر می رسید که واحدی ویژه در زمینه امور مددکاری و مشاوره در بیمارستان شکل گیرد تا در جریان تعامل و ارتباط با خانواده، مدیریت روانی و ارتباطی افراد به خوبی انجام شود.

وی همچنین بر تأثیرات ارائه دستورالعمل ها و تدابیر ارتباطی و روانشناختی لازم در تاب آوری جامعه در طی دوره بحران تأکید کرد.