شرایط استفاده از خبرنگاران آزاد در صداوسیما / آیا "حمید معصومی‌نژاد" کنار گذاشته شده است؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خبرنگاران و رسانه و به نقل از خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم؛ چند روزی است از صحبت‌های حمید معصومی‌نژاد خبرنگار قدیمی صداوسیما در رمِ ایتالیا می‌گذرد. او صحبت‌هایی درباره حذف از صداوسیما و مشکلات معیشتی‌اش مطرح کرد که در فضای مجازی بسیار دست به دست شد. او در جریان صحبت‌هایش به عبارت «خبرنگار آزاد فارسی‌زبان» اشاره می‌کند و می‌گوید: من عنوان خبرنگار صداوسیما را به‌یدک می‌کشم و مردم از این جهت به من لطف دارند و ۵ ماه است در خبرها نیستم و در شرایط سختی قرار دارم.

حسن عابدینی رئیس خبرگزاری صداوسیما در گفت‌وگویی با خبرنگار تسنیم، عنوان می‌کند که خبرنگارانی مانند حمید معصومی‌نژاد به عنوان خبرنگار آزاد در صدا و سیما فعالیت می‌کنند و رابطه استخدامی با این سازمان ندارند. وی درباره جزئیات فعالیت خبرنگاران آزاد بیشتر توضیح می‌دهد و نحوه همکاری سازمان صدا و سیما با این خبرنگاران را تشریح می‌کند.

او در این باره گفت: تنها رسانه ملّی نیست که خبرنگار آزاد استفاده می‌کند بلکه این اتفاق در همه خبرگزاری‌های دنیا به این شیوه روی آورده‌اند. خبرنگار آزاد یعنی اینکه افرادی که هیچ رابطه استخدامی با نهاد خبری ندارند و در قبال گزارشی که برای آن نهاد خبری ارسال می‌کنند دستمزد می‌گیرند.

وی افزود: در شبکه‌های حرفه‌ای این روال وجود دارد که وقتی خبرنگار بخواهد روی سوژه یا گزارشی کار کند آن را تحت عنوان «طرح‌نامه» در اختیار نهاد خبری قرار می‌دهد و آن نهاد خبری براساس ارزش خبری، مخاطب‌محوری و سیاست رسانه در مورد آن تصمیم می‌گیرد، این موجب می‌شود رسانه خبری از آغاز در جریان سوژه و محتوای گزارش باشد، به هر حال در قالب اصول خبری و حرفه‌ای قرار نیست هر گزارشی منتشر و یا پخش شود، چرا که آن گزارش امکان دارد برای مخاطب آن رسانه و نهاد خبری ارزش نداشته باشد یا در چارچوب سیاست‌های رسانه‌ای آن نهاد خبری نباشد.

عابدینی با اشاره به شرایط استفاده از گزارش‌های خبرنگاران در صداوسیما، توضیح داد: اگر گزارشی بدون طرح‌نامه باشد امکان دارد آن گزارش پخش نشود، یعنی به هر دلیلی فاقد ارزش خبری باشد که پخش نمی‌شود بنابراین دستمزدی هم نمی‌توان پرداخت کرد اما خبرنگار ممکن است چنین انتظار داشته باشد که دستمزد را به‌خاطر تولید دریافت کند. برای پیشگیری از این وضعیت تنها راه این است که مثل خبرنگاران «طرح‌نامه» بدهند و هر خبرنگاری ملزم به این کار است. خبرنگاران‌مان در داخل تالار خبری خبرگزاری صداوسیما در تهران هم این کار را انجام می‌دهند؛ در طرح‌‌نامه گفته می‌شود که موضوع گزارش چیست، سند بالادستی و عناصر گزارش‌شان چیست و حاوی چه پیامی است، چرا که اگر بگوییم خبرنگاری در تهران هم بدون این روند حرفه‌ای، برود و گزارش تهیه کند و قابلیت استفاده نداشته باشد، از نظر عقلانی و اقتصادی، درست نیست.

وی خاطرنشان کرد: خبرنگاری آزاد در همه‌جای دنیا همین طور است. ما در مصر، وین، توکیو، غزه و جاهای مختلف خبرنگار آزاد داریم چون باید جای پخش آن مشخص باشد، بنابراین باید هرکدام از خبرنگاران طرح‌نامه داشته باشند. این روزها هم هر روز تبلیغات و تیزری در شبکه خبر پخش می‌شود، علاقه‌مندان به‌عنوان خبرنگار آزاد با خبرگزاری صداوسیما کار کنند، مشخصات خودشان را بفرستند و با آنها تماس گرفته و این موضوعات مطرح می‌شود. کسانی که این چارچوب را پذیرفتند گزارش‌هایشان تأیید و پخش می‌شود، اما اگر گزارشی خارج از این چارچوب باشد ممکن است پخش نشود.

رئیس خبرگزاری صداوسیما درباره شرایط استفاده از خبرنگار اعزامی و آزاد، گفت: هر بنگاه خبری برای اینکه در جایی خبرنگار داشته باشد، شاخصه‌هایی دارد؛ مثلاً در کشوری که نه مجاورت معنوی و نه مجاورت جغرافیایی و کانون خبری وجود ندارد و نه رویدادهایش برای مخاطب ایرانی قابل پیگیری نیست در آنجا خبرنگار اعزام نمی‌کنیم. بسیاری از مناطق دنیا هست که زمانی کانون خبری بوده و خبرنگار اعزام شده است و زمانی که دیگر کانون خبری نباشد طبعاً خبرنگار اعزام نمی‌شود. در صورت لزوم خبرنگار آزاد در هر جای دنیا هست. امکان دارد این خبرنگار در ماه چند خبر داشته باشد یا نداشته باشد، یا او خودش برای تهیه گزارشی اعلام آمادگی می‌کند و یا آن نهاد خبری می‌خواهد و با او تماس می‌گیرد و اعلام می‌کند “راجع به این موضوع، گزارش می‌خواهیم.”، در هر حالی آن طرح‌نامه باید ردوبدل شود که خبرگیری و تهیه گزارش، روند حرفه‌ای خودش را پیش ببرد.

وی خاطرنشان کرد: صداوسیما برای گسترش تور خبرگیری خودش، سایتی را تهیه دیده است که برای اقصی نقاط دنیا خبرنگار آزاد را دعوت به همکاری می‌کند. همکاری خبرنگار آزاد به‌صورت روزانه و ماهانه، بستگی به خبرخیز بودن آن منطقه دارد. یکی از موضوعاتی که اهمیت استفاده از خبرنگار آزاد را بالا می‌برد و بسیاری از خبرگزاری‌ها آن را دنبال می‌کنند بحث کاهش هزینه و افزایش سرعت است، در واقع با دستمزدی که به خبرنگار آزاد پرداخت می‌شود، آن نهاد خبری گزارش را خریداری می‌کند.

عابدینی در جمع‌بندی صحبت‌های خود تأکید کرد: افزایش سرعت و کاهش هزینه دو مؤلفه اصلی هر بنگاه خبری در دهه سوم قرن بیست و یکم است بنابراین خبرگزاری صداوسیما هم در این چارچوب به خبرنگاران آزاد روی آورده است. گرایش به خبرنگار آزاد از این رو صورت می‌گیرد که میزان هزینه‌ها کاهش یابد. بنگاه خبری صرفاً فرآورده خبری را می‌خرد و فرقی نمی‌کند که چند نفر در تولید آن دخالت داشته‌اند.

رئیس خبرگزاری صداوسیما در پایان اضافه کرد: برخی خبرنگاران آزاد به‌صورت خبرنگاری کوله‌پشتی عمل می‌کنند که البته خبرگزاری صداوسیما از آن‌ها حمایت می‌کند؛ یعنی خبرنگاری که خودش تصویربرداری، تدوین و ارسال را هم به‌عهده دارد، این مسئله مهمی است که به‌خاطر هزینه‌ای که دستمزد گزارش خبرنگاران خارج کشور نسبت به داخل کشور دارد طبعاً بایستی گزارش‌ها طرح‌نامه داشته باشد چرا که اگر یک گزارش دریافت و هزینه آن پرداخت شود برای نهاد خبری هزینه زیادی در بر دارد. همه خبرنگاران آزاد در این چارچوب باید عمل کنند و همکاری کماکان با خبرنگارانی که پیشتر هم فعالیت داشتند به همین صورت استمرار دارد، طرح‌نامه باید ردوبدل شود؛ در این صورت امکان دارد در ماه چند خبر و یا در سال چند خبر داشته باشند، همه‌چیز بستگی به اتفاقات خبری دارد.