بیم و امید روزنامه‌نگاری

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خبرنگاران و رسانه و به نقل از شرق؛ اغلب گفت و گو با چنین استادانی با چنین موقعیت هایی هم همراه است. برای همین در پایان این گفت وگو از او درباره وضعیت کنونی ایران، تحولات اجتماعی صورت گرفته و جایگاه ما به عنوان روزنامه‌نگار در این وضعیت حرف زدیم. خواهی نخواهی فضای اجتماعی و فرهنگی ایران از سال ۱۴۰۰ به این سو وارد یک دگرگونی بزرگ شده است. دگرگونی مهمی که البته گفتمان رسمی هنوز آن را به رسمیت نمی شناسد و فضا و فرصتی به آن برای ابراز وجود نمی دهد. اما از تحول مهمی که در پوشش زنان رخ داده تا حوادث سال ۱۴۰۱ تا حتی مشارکت پایین مردم در انتخابات ریاست جمهوری همه نشانه هایی از تحول مهم اجتماعی را با خود دارند که کمتر در عرصه گفتمان رسمی جایی برای آن دیده شده است. با این وضعیت باید پرسید که روزنامه‌نگاری کجای این تحولات ایستاده است؟ روزنامه‌نگاری ایرانی آیا توانسته با این تغییرات همراه شود یا از آن عقب مانده است. محمدمهدی فرقانی در بخش پایانی گفت وگوی مفصلش با «شرق» به این سوال هم پاسخ داده است. او در این زمینه می گوید: روزنامه‌نگاری ایرانی هم متحول شده هم نشده است؛ یعنی شده ولی شاید به اندازه کافی متحول نشده است.

او در اینجا به مسئله مهم تغییر سبک زندگی با گسترش فناوری و همه گیرشدن شبکه های اجتماعی اشاره می کند و می گوید: شاید دلیل این وضعیت بینابینی هم وجود همین فعالیت هایی است که در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی و فضای سایبر صورت می گیرد. به نظر می رسد این رفتارها موجب شده به نوعی یک احساس بی نیازی و استغنا به مطبوعات سنتی و رسانه های سنتی شکل گرفته باشد. البته این تنها در ایران نیست که این اتفاق افتاده است، بلکه در همه جای جهان این تحول اتفاق افتاده و رسانه های سنتی و به شدت سنتی از سوی تکنولوژی های جدید تهدید شده اند. اما در همه جای دنیا رسانه های سنتی سعی کردند که تا حدی خودشان را با این تغییر وفق دهند و جریان های جدید رسانه ای ایجاد کنند.

دکتر فرقانی در بخش دیگری از صحبت هایش به وضعیت مواجهه رسانه های سنتی ایران با تغییرات تکنولوژی اشاره می کند و می گوید: در ایران هم این تغییر اتفاق افتاده است و رسانه ها تلاشی برای همراهی با موج های نوظهور تکنولوژی و نوآوری داشته اند، ولی متاسفانه این حرکت و همراهی هم نتوانسته رابطه بین مخاطب یا مردم را با مطبوعات (حالا موضوع ما در اینجا بیشتر مطبوعات است) ترمیم یا تقویت کند.

این استاد ارتباطات در اینجا یک گریز تاریخی به مواجهه مردم در ایران با مطبوعات دارد و می گوید: از گذشته های دور و به لحاظ تاریخی نگاه جامعه به مطبوعات این بوده که اینها وابسته به قدرت هستند، بلندگوی قدرت هستند و خلاصه بیشتر منویات قدرت را نمایندگی می کنند تا نیازها و علایق کف جامعه را. این نگاه در این تحولات اخیر ایران به نظر من تقویت هم شده است؛ این در حالی است که ما این سو و در جامعه روزنامه نگارانمان بین روزنامه نگاران جوانمان چهره های بسیار خوب و امیدوارکننده ای داریم. من واقعا بسیار به آنها خوش بین و امیدوار هستم و امیدوارم که آنها این فضا را بتوانند بشکنند. چراکه می بینیم این نسل از روزنامه نگاران شجاعت و شهامت و جسارت نزدیک شدن به واقعیت ها، پرداختن به آنها و بازگویی حقایق را بیش از گذشته پیدا کرده اند.

دکتر فرقانی در ادامه با تمجید از نسل روزنامه نگاران فعلی به چالش مهمی که پیش روی آنها برای ترمیم رابطه با مردم قرار دارد، اشاره می کند و می گوید: به نظر من امروز روزنامه های ما به موضوعاتی در حوزه قدرت، در حوزه سیاست، در حوزه اقتصاد و در حوزه های اجتماعی ورود می کنند که در گذشته این اتفاق نمی افتاد. یعنی به نظر من الان محتوای روزنامه‌نگاری ما حالا حداقل نسبت به گذشته نه چندان دور پربارتر و قوی تر و جسورانه تر هم شده است؛ ولی آن رابطه هم به دلیل تغییر عادت و تغییر سبک زندگی ای که در بین قشر جوان به وجود آمده و رابطه اش با مطالعه مکتوب تا حدی زیادی گسسته شده، به اصطلاح شکل نگرفته و هم به دلیل آن شرایط روانی ای که به لحاظ تاریخی در نگاه جامعه به مطبوعات وجود داشته است. آن هم کمک کرده، ولی باز هم عرض می کنم به نظر من مطبوعات ما در چند سال اخیر بسیار جسورانه تر، شجاعانه تر و مسئولیت شناسانه تر از گذشته به واقعیت های اجتماعی پرداختند ولی به نظر می آید که جامعه پیشاپیش آنها دارد حرکت می کند و این مقدار تغییر سبک زندگی حرفه ای روزنامه‌نگاری را حتی قبول ندارد یا باور ندارد. من امیدوارم این حرکتی که در جامعه مطبوعاتی ما شروع شده بتواند ادامه پیدا کند و روزنامه نگارانی که خودشان را نمایندگان افکار عمومی و نمایندگان خواست ها، نیازها و علایق عمومی و منافع و مصالح ملی می دانند که همین طور هست، بتوانند بیش از گذشته به مخاطبانشان نزدیک شوند و خلاصه مشکلات و موانع سیاسی، حقوقی، قانونی و اخلاقی که سر راهشان هست، برداشته شود.

دکتر محمدمهدی فرقانی در بخش آخر گفت وگویش با «شرق» هم می گوید: یکی از نیازهای اساسی و یکی از موضوعات اساسی که باید ما به آن در کنار حقوق حرفه ای توجه کنیم، بحث اخلاق حرفه ای و مسئولیت اجتماعی است که روزنامه نگاران ما (دوستان جوان ما) ان شاءالله باید سعی کنند که بیش از پیش از آن پاسداری کنند. در شرایطی که فضای مجازی می توانم بگویم حداقل در برخی موارد از این اصول عدول می کند و چون این اصول، اصول حرفه ای هستند و ما انتظار هم نداریم که این اصول در شبکه های اجتماعی یا فضای مجازی به درستی رعایت شود، امیدوارم روزنامه نگاران ما بتوانند خوب این اصول را در حرفه خودشان نمایندگی کنند.

لینک کوتاه: http://khabarnegaranvaresane.ir/?p=17842